Τὸ πρῶτο μουσεῖο τῶν Δελφῶν κτίστηκε τὸ 1903 μετὰ τὸ πέρας τῆς λεγόμενης «μεγάλης ἀνασκαφῆς» ἀπὸ τὴ Γαλλικὴ ἀρχαιολογικὴ σχολή, μὲ δαπάνες τοῦ ἑλληνικοῦ κράτουςκαι δωρεὰ τῆς οἰκογένειας Συγγροῦ.Ἡ ἐπέκτασή του ξεκίνησε τὸ 1936, διακόπηκε τὸ 1939 καὶ συνεχίστηκε μετὰ τὴ δεκαετία τοῦ 1950. Ἡ σημερινή του μορφή, ποὺ εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς συνολικῆς ἀνάπλασής του σὲ σχέδια ἀρχιτέκτονα Α. Τομπάζη ὁλοκληρώθηκε τὸ 2004.
Μοιάζει σὰν ἐπέκταση τῆς φύσης τὸ πανέμορφο ἀρχαιολογικὸ μουσεῖο τῶν Δελφῶν.
Χρειάζεται μία ὁλόκληρη ζωὴ γιὰ περιγράψουμε μὲ λόγια τὰ ὑπέροχα εὐρήματα τοῦ μουσείου.
Ὁ χρόνος ποὺ εἴχαμε στὴ διάθεσή μας ἦταν λιγοστὸς καὶ ἔτσι θὰ ἀναφέρουμε μερικὰ ἀπὸ τὰ μνημεῖα ποὺ καταφέραμε νὰ καταγράψουμε μὲ τὸ φακό.
Ἀρχίζουμε μὲ τοὺς χαρακτηριστικοὺς γιὰ τὸν 8-7ο αἵ. π.Χ τρίποδα καὶ λέβητα ποὺ εἶναι ἀπὸ τὰ πιὸ συνήθη ἀναθήματα στὸν Ἀπόλλωνα γιὰ ἐκείνη τὴν περίοδο. Ἕνας σιδερένιος φέρει χάλκινες ἀπολήξεις σὲ σχῆμα ὁπλῶν ταύρου καὶ στηρίζει χάλκινο λέβητα.
Χάλκινες ἀσπίδες 7-8ου αἵ. π.Χ. Διακοσμημένη μὲ ὁμόκεντρους κύκλους ποὺ διακόπτονται ἀπὸ δυὸ ὀξεῖες γωνίες καὶ συνδέεται μὲ ἀνάλογα εὐρήματα στὴ κεντρικὴ Εὐρώπη. Ἂν καὶ ἀσσυριακῆς ἔμπνευσης, οἱ ἀσπίδες κατασκευάστηκαν πιθανότατα στὴν Κρήτη ἢ τὴν Κύπρο. Τὰ ἀναθήματα αὐτὰ στὸ ἱερό του Ἀπόλλωνα ἀποδεικνύουν ὅτι ἤδη ἀπὸ τὴν ἐποχὴ ἐκείνη τὸ μαντεῖο εἶχε μεγάλη φήμη καὶ ἐπισκέπτονταν ἀπὸ μακρινοὺς τόπους.
Τμῆμα ἀπὸ μαρμάρινο περιραντήριο τοῦ 6ου αἵ. π.Χ. ποῦ ὑποβαστάζουν τρεῖς κόρες γύρω ἀπὸ ἕνα κίονα.
Στὸ νερὸ αὐτὸ πλένονταν οἱ πιστοὶ γιὰ νὰ μποῦν στὸ χῶρο τοῦ ἱεροῦ ἀποκαθαρμένοι.
Ἴσως τὸ πιὸ ἐντυπωσιακὸ μετὰ τὸν Ἡνίοχο θέμα εἶναι ἡ Σφίγγα τῶν Ναξίων, ἀπὸ τὰ πιὸ ἐπιβλητικὰ γλυπτὰ ἀναθήματα τοῦ ἱεροῦ, ποὺ χρονολογεῖται στὰ 575-560 π.Χ. Στηρίζοταν σὲ κίονα μὲ ἰωνικὸ κιονόκρανο, 44 αὔλακες στοὺς σπονδύλους του καὶ συνολικὸ ὕψος περίπου 12μ.
Στὴ βάση τοῦ χαράκτηκε τὸ 928-327 π.Χ δελφικὸ ψήφισμα ποὺ ἔδινε προμαντεία στοὺς Νάξιους.
Ἡ ἴδια ἡ σφίγγα με γυναικεία κεφαλή, στῆθος καὶ πτερὰ πουλιοῦ, καὶ σῶμα λωνταριοὺ ἔχει ὕψος 2,32μ. Φέρει πολλὰ χαρακτηριστικά της Ἰωνικῆς τέχνης τῆς ἐποχῆς ἐκείνης.
Οἱ δυὸ Κοῦροι ποὺ ἀφιερώθηκαν ἀπὸ τοὺς Ἀργείους στὸ ἱερό του Ἀπόλλωνα.
Ὑδροροὴ ἀπὸ τὸ Ναὸ τοῦ Ἀπόλλωνα μὲ λεοντοκεφαλὲς καὶ βλαστούς.
Λεπτομέρειες ἀπὸ τὴ βόρεια ζωοφόρο του Θησαυροῦ τῶν Σιφνίων, ποὺ παρίστανε τὴν Γιγαντομαχία.
Γιγαντομαχία… ἡ μάχη τῶν Ὀλύμπιων θεῶν ἐναντίον τῶν Γιγάντων, παιδιῶν τῆς Γῆς.
Τὰ λιοντάρια ἀπὸ τὸ ἅρμα τῆς θεᾶς Θέμιδος ἐπιτίθενται σὲ γίγαντα. Ὁ μύθος τῆς σύγκρουσης ποὺ κατέληξε στὴ Νίκη τῶν Θεῶν εἶναι ἀγαπητὸ θέμα στὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ τέχνη
καὶ συμβολίζει τὸ θρίαμβο τῆς τάξης καὶ τοῦ πολιτισμοῦ ἔναντι τῆς ἀγριότητας καὶ τῆς ἀναρχίας.
Ὁ Ἡρακλῆς καὶ ἡ Κερυνίτιδα ἔλαφος, μετόπη ἀπὸ Θησαυρὸ τῶν Ἀθηναίων.
Ἕλληνας ἐναντίον Ἀμαζόνας, τμῆμα ἀπὸ τὴν ἀνασύσταστη τοῦ θριγκοῦ τῆς Θόλου τοῦ ἱεροῦ της Ἀθηνᾶς προναίας.
Ὁ ὀμφαλὸς τῶν Δελφῶν, μαρμάρινο ἔργο τῶν Ἑλληνιστικῶν χρόνων.
Νεότερες ἀπόψεις θεωροῦν ὅτι ἦταν τοποθετημένος ὡς ἐπίστεψη τοῦ κιόνα μὲ τὶς χορεύτριες.
Βωμὸς ποὺ βρέθηκε στὸ ἱερό της Ἀθηνᾶς προναίας. Ὁ μαρμάρινος αὐτὸς κυκλικὸς βωμὸς παρίστανε δώδεκα νεαρὰ κορίτσια ποὺ μοιρασμένα σὲ δυάδες κρεμοῦσαν μὲ χαριτωμένες κινήσεις ταινίες σὲ γιρλάντα ἀπὸ φύλλα. Ἡ παράσταση ἴσως νὰ ἀποδίδει κάποια εἰκόνα ἀπὸ τὸ στόλισμα του ἱεροὺ ποὺ στὶς γιορταστικὲς ἡμέρες μοῦσικῶν ἡ θεατρικῶν ἐκδηλώσεων.
Ὁ Ἡνίοχος (*)
Τὸ ἄγαλμα τοῦ Ἡνίοχου σώθηκε χάρη σὲ μία φυσικὴ καταστροφή, καθὼς σκεπάστηκε ἀπὸ τὶς ἐπιχώσεις τοῦ μεγάλου σεισμοῦ τοῦ 373 π.Χ. Ἔτσι θαμμένο διέφυγε τὴ σύληση καὶ τὸν ἀφανισμό. Ἀπὸ τὰ ὑπόλοιπα μεγάλης κλίμακας χάλκινα συμπλέγματα τοῦ δελφικοῦ ἱεροῦ, τὰ ὁποία περιγράφουν οἱ φιλολογικὲς καὶ ἐπιγραφικὲς πηγές, δὲν ἔχει σωθεῖ κανένα. Κάποια ἴσως καταστράφηκαν ἐνῶ ἄλλα πρέπι νὰ διαρπάχθηκαν κατὰ τὸν Γ’ ἱερὸ πόλεμο (356-346 π.Χ), ὅταν οἱ Φωκεῖς ἔγιναν κύριοι τοῦ Ἱεροῦ καὶ μεταποίησαν πολύτιμα ἀναθήματα γιὰ νὰ ἀντιμετωπίσουν τὶς στρατιωτικές τους δαπάνες.
Ὅσα ἔργα γλύτωσαν τὴ μεταφορὰ στὴ Ρώμη, ἀπὸ ρωμαίους αὐτοκράτορες, πρέπει νὰ ξαναχυτεύθηκαν σὲ μεταγενέστερες ἐποχὲς ἀπὸ τοὺς κατοίκους τῆς περιοχῆς ποὺ χρειάζοταν μέταλλο γιὰ νὰ κατασκευάσουν χρηστικὰ σκεύη. Ἡ ἀποκάλυψη τοῦ Ἡνίοχου κατὰ τὴ Μεγάλη Ἀνασκαφὴ τοῦ 1896 προκάλεσε ἐνθουσιασμό, ἀφοῦ ὡς τότε δὲν εἶχε βρεθεῖ ἄλλο χάλκινο ἄγαλμα κλασικῆς ἐποχῆς καὶ μάλιστα σὲ φυσικὸ μέγεθος.
Πολλὰ χρόνια ἀργότερα βρέθηκαν στὸ βυθὸ τῆς θάλασσας οἱ πολεμιστὲς τοῦ Riace καὶ ὁ Ποσειδώνας τοῦ Ἀρτεμισίου, χάλκινα ἀγάλματα σύγχρονα καὶ ἀνάλογα σὲ καλλιτεχνικὴ ἀξία μὲ τὸν Ἡνίοχο. Παρ’ὅτι οἱ μεγάλοι γλύπτες τῆς κλασσικῆς Ἑλλάδας ἦταν προπάντων χαλκουργοί, τὰ ἔργα τοὺς γνωρίζουμε κυρίως ἀπὸ μαρμάρινα ἀντίγραφα, προϊόντα της ρωμαϊκῆς ἐποχῆς.
Ὁ Ἡνίοχος ἀποτελοῦσε μέρος μίας μεγαλύτερης σύνθεσης χαλκοπλαστικῆς, ποὺ παρίστανε τέθριππο ἅρμα. Κοντά του βρέθηκαν δυὸ πίσω πόδια ἀλόγων, μία οὐρά, κομμάτια ἀπὸ ζυγό του ἅρματος κι ἕνα παιδικὸ χέρι μὲ ὑπολλείματα ἡνίων.
Γιὰ τὴν ἀναπαράσταση τῆς ὅλης σύνθεσης δὲν ὑπάρχει μέχρι σήμερα ὁμόφωνη ἄποψη μεταξὺ τῶν ἐρευνητῶν.
Τέσσερα ἄλογα σύρουν τὸ ἅρμα ποὺ ὁδηγεῖ ὁ Ἡνίοχος ἐν ἕνᾳ παιδὶ στὸ πλὰ ( ἢ δυὸ παιδιὰ αἰκατέρωθεν) κρατοῦν τὰ ἡνία ἐξωτερικῶν ἀλόγων.
Ἡ ἁρματοδρομία ἔχει τελειώσει καὶ ὁ Ἡνίοχος φοράει στὸ κεφάλι τὴν ταινία τοῦ νικητῆ καὶ παρελαύνει μπροστὰ ἀπὸ τὸ κοινὸ ποὺ χειροκροτεῖ.
Πλατιὰ ζώνη σφίγγει τὸ χιτώνα ψηλὰ πάνω ἀπὸ τὴ μέση, ἐνῶ δυὸ τιράντες διασταυρώνονται χιαστὶ στὴν πλάτη συγκρατώντας τὸ ροῦχο, ὥστε νὰ μὴ φουσκώνει ἀπὸ τὸν ἄνεμο κατὰ τὸ τρέξιμο. Οἱ βαθιὲς κατακόρυφες πτυχώσεις τοῦ χιτώνα θυμίζουν ραβδώσεις κίονα, ὅπως στὸν ἄνω κορμὸ οἱ πτυχώσεις εἶναι λοξὲς ἢ καμπύλες, διαλύοντας ὁποιαδήποτε ἐντύπωση ἀκαμψίας. Τὸ κεφάλι στρέφει ἐλαφρὰ πρὸς τ’ἀριστερὰ τοῦ θεατῆ.
Τὸ χέρι μὲ τὰ μακριὰ λεπτὰ δάκτυλα σφίγγει τὰ ἡνία (χαλινούς) καὶ ἴσως τὸ κεντρί.
Μαζὶ βρέθηκε καὶ τμῆμα τοῦ λίθινου βάθρου, ὅπου διατηροῦνται δυὸ στίχοι ἀπὸ τὸ ἔμμετρο ἀφιερωματικὸ ἐπίγραμμα. Ὁ πρῶτος στίχος πρέπει νὰ εἶχε διορθωθεῖ καὶ ξαναχαραχθεῖ στὴν ἀρχαιότητα, γεγονὸς ποὺ καθιστὰ ἀκόμη πιὸ δυσανάγνωστη καὶ δυσερμήνευτη τὴν ἐπιγραφή. Σώζεται τὸ ὄνομα τοῦ Πολύζαλου, ποὺ γνωρίζουμε ὅτι ἦταν ἕνας ἀπὸ τοὺς τέσσερεις γιοὺς τοῦ Δεινομένη, τυράννου τῶν Συρακουσῶν.
Ξακουστοὶ στὴν ἀρχαιότητα ἦταν οἱ χρυσοὶ τρίποδες ποὺ εἶχαν ἀναθέσει οἱ Δεινομενίδες στοὺς Δελφούς, γιὰ νὰ ἀποθανατίσουν τὴ νίκη τοὺς κατὰ τῶν Καρχηδονίων στὴν Ἰμέρα τὸ 479 π.Χ. Οἱ σύγχρονοι τῶν γεγονότων ποιητὲς Βακχυλίδης καὶ Πίνδαρος ὕμνησαν τὸν Γέλωνα καὶ τὸν Ἰέρωνα, ἀδελφούς του Πολύζαλου, γιὰ τὴ διάκρισή τους στοὺς Πυθικοὺς καὶ τοὺς Ὀλυμπιακοὺς ἀγῶνες. Ἑπομένως τὸ τέθριππο μὲ τὸν Ἡνίοχο εἶχε ἀφιερώσει ὁ Πολύζαλος γιὰ νὰ τιμήσει εἴτε τὴ δική του νίκη εἴτε ἑνὸς ἀπὸ τοὺς ἀδερφούς του.
Καλλιτέχνης τοῦ ἔργου πρέπει νὰ ἦταν κάποιος ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες χαλκοπλάστες ποὺ ἐργάστηκαν στὴ Μεγάλη Ἑλλάδα, ἴσως ὁ Πυθαγόρας ἀπὸ τὴ Σάμο ποὺ ζοῦσε ἐξόριστος στὸ Ρήγιο τῆς Καλαβρίας ἐπὶ ἡγεμονίας τῶν Δεινομενιδῶν. Οἱ πηγὲς παραδίδουν ὅτι οἱ δημιουργίες τοῦ Πυθαγόρα διέπονταν ἀπὸ συμμετρία καὶ ἰδιαίτερη μέριμνα γιὰ τὴν ἀπόδοση τῶν λεπτομερειῶν. Ἀναμφίβολα ὁ Ἡνίοχος εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ σημαντικὰ ἔργα τοῦ αὐστηροῦ ρυθμοῦ, τοῦ καλλιτεχνικοῦ ρεύματος ποὺ μεσολάβησε μεταξὺ ἀρχαϊκῶν καὶ κλασσικῶν χρόνων ( 480-460 π.Χ).
Ἀφήνουμε τοὺς ὑπέροχους Δελφοὺς μὲ λύπη,
ποὺ τὸ ταξίδι ἦταν τόσο σύντομο.
Στὸν προαύλιο χῶρο καὶ τὴ στοὰ ποὺ βρίσκεται κάτω ἀπὸ τὴν πεζογέφυρα ὑπάρχουν πολυάριθμες ἐπιγραφές, ἀρχιτεκτονικὰ μέλη Ρωμαϊκῆς περιόδου. Στὴν ἴδια ἐποχὴ ἀνήκει καὶ μία σαρκοφάγος κοσμημένη μὲ ἀνάγλυφες παραστάσεις τοῦ κυνηγιοῦ τοῦ Καλυδώνιου κάπρου καὶ τῶν γρυπῶν.
Στὸ δρόμο ἡ φύση δωρίζει ἕνα ἀκόμη μήνυμα παροδικότητας. Μία συκιὰ ποὺ ἔχει φυτρώσει σὲ ἕνα ἐγκαταλελειμένο σπίτι. Ὑπενθυμίζοντάς μας τὸ πόσο μάταιο εἶναι νὰ χαραμίζουμε τὴν πολύτιμη ζωή μας σὲ μικροπράγματα, γνωρίζοντας ὅτι κάποτε ὅλα θὰ περάσουν, θὰ φθαροῦν ὅπως ἀκριβῶς ξεθωρίασε αὐτὴ ἡ λαμπρὴ ἐποχὴ τῶν Δελφῶν καὶ ποὺ τώρα ὅτι ἔχει παραμείνει εἶναι οἱ μνῆμες καὶ τελετουργικὰ ποτισμένα στὰ φθαρμένα μάρμαρα…
Δελφοί, μία ἀκόμη ἀνάμνηση τῆς ἱερῆς ἑνότητας, ὅτι δηλαδοὶ ὅλοι εἴμαστε ἅ-δελφοί.
Σᾶς εὐχόμαστε νὰ ἀδράξετε τὴν εὐκαιρία νὰ ἐπισκεφτεῖτε τοὺς χώρους.
Τὶς πιὸ εὐοίωνες εὐχές μας.
Θα θέλαμε να υπερευχαριστήσουμε τη διεύθυνση του ξενοδοχείου Λέφας για την ζεστή φιλοξενία και προθυμία που απλόχερα μας προσέφεραν.
Ἀκολουθῆστε τοὺς ἀρχαιολογικοὺς περιπάτους μας μὲ ἐνα Like στο Facebook ὴ ἀφῆστε ἕνα σχόλιο παρακάτω.Ἡ γνώμη σας μετράει.
ἱερὸ τῆς Ἀθηνᾶς προναίας ἐδῶ.
Ναὸς τοῦ Ἀπόλλωνος ἐδῶ.
- Περισσότεροι ἀρχαιολογικοὶ περίπατοι μας ἐδῶ.
- Συμβουλές για τις επισκέψεις σας στους αρχαιολογικούς χώρους εδώ.
- Αξιόλογες προτάσεις για αρχαιoλογικά μνημεία στην εξαιρετική εργασία του Γεώργιου Αθανασόπουλου www.ancientgreece.gr
Πηγές κειμένου
(*)Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών
Καλλιτέχνης τοῦ ἔργου πρέπει νὰ ἦταν κάποιος ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες χαλκοπλάστες ποὺ ἐργάστηκαν στὴ Μεγάλη Ἑλλάδα, ἴσως ὁ Πυθαγόρας ἀπὸ τὴ Σάμο ποὺ ζοῦσε ἐξόριστος στὸ Ρήγιο τῆς Καλαβρίας ἐπὶ ἡγεμονίας τῶν Δεινομενιδῶν. Οἱ πηγὲς παραδίδουν ὅτι οἱ δημιουργίες τοῦ Πυθαγόρα διέπονταν ἀπὸ συμμετρία καὶ ἰδιαίτερη μέριμνα γιὰ τὴν ἀπόδοση τῶν λεπτομερειῶν. Ἀναμφίβολα ὁ Ἡνίοχος εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ σημαντικὰ ἔργα τοῦ αὐστηροῦ ρυθμοῦ, τοῦ καλλιτεχνικοῦ ρεύματος ποὺ μεσολάβησε μεταξὺ ἀρχαϊκῶν καὶ κλασσικῶν χρόνων ( 480-460 π.Χ).
Λιτὸ καὶ αὐστηρό, ἐκφράζει τὸ ἦθος τοῦ ἀθλητῆ.
Ἀφήνουμε τοὺς ὑπέροχους Δελφοὺς μὲ λύπη,
ποὺ τὸ ταξίδι ἦταν τόσο σύντομο.
Τὸ δωμάτιο προσωπικοὺ φύλαξης καλυμμένο μὲ βλάστηση.
Χαιρετοῦμε μὲ εὐλάβεια τὴν ὑπέροχη φύση τοῦ τοὺς περιβάλλει
μὲ τὴν ὑπόσχεση ὅτι θὰ ἐπιστρέψουμε,
μὲ περισσότερη καθαρότητα,
μὲ περισσότερη κατανόηση καὶ γαλήνη.
μὲ περισσότερη κατανόηση καὶ γαλήνη.
Δελφοί, μία ἀκόμη ἀνάμνηση τῆς ἱερῆς ἑνότητας, ὅτι δηλαδοὶ ὅλοι εἴμαστε ἅ-δελφοί.
Σᾶς εὐχόμαστε νὰ ἀδράξετε τὴν εὐκαιρία νὰ ἐπισκεφτεῖτε τοὺς χώρους.
Τὶς πιὸ εὐοίωνες εὐχές μας.
Θα θέλαμε να υπερευχαριστήσουμε τη διεύθυνση του ξενοδοχείου Λέφας για την ζεστή φιλοξενία και προθυμία που απλόχερα μας προσέφεραν.
Ἀκολουθῆστε τοὺς ἀρχαιολογικοὺς περιπάτους μας μὲ ἐνα Like στο Facebook ὴ ἀφῆστε ἕνα σχόλιο παρακάτω.Ἡ γνώμη σας μετράει.
ἱερὸ τῆς Ἀθηνᾶς προναίας ἐδῶ.
Ναὸς τοῦ Ἀπόλλωνος ἐδῶ.
- Συμβουλές για τις επισκέψεις σας στους αρχαιολογικούς χώρους εδώ.
- Αξιόλογες προτάσεις για αρχαιoλογικά μνημεία στην εξαιρετική εργασία του Γεώργιου Αθανασόπουλου www.ancientgreece.gr
Πηγές κειμένου
(*)Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών
[*] -Explorer -Αρχαιολογικοί Οδηγοί - Δελφοί
