Καστοριά με την πανέμορφη λίμνη σου. Πολύ πρόσφατα όμως η γοητεία της άρχισε να απειλείται από την μαγευτική Δρακοσπηλιά (σπηλιά του δράκου) ή Χρυσοσπηλιώτισα. Ένας διαφορετικός περίπατος στο χρόνο, στους μύθους και στην ομορφιά του τόπου μας. Ίσως έμπνευση του Ιούλιου Βέρν για το ταξίδι στο κέντρο της γης.Μια ακόμη ιστορία στο μάταιο κυνήγι της χρυσής ευτυχίας και τη μάχη με την απληστία και τον πλούτο.
Ένα ακόμη "Hobbit" για να μας υπενθυμίσει αξίες και τη σημασία της φύσης.
Σε απόσταση μόλις τριών χιλιομέτρων από το κέντρο της Καστοριάς, επάνω στον παραλίμνιο δρόμο της νότιας πλευράς της χερσονήσου και αμέσως μετά το νοσοκομείο της πόλης, σε μία μαγευτική τοποθεσία κατοικεί ένα ακόμη αριστούργημα της φύσης. Η παράδοση λέει ότι την ονομασία της η σπηλιά, την πήρε από τον δράκο που μέρα νύχτα, φύλαγε το χρυσωρυχείο που υπήρχε βαθιά μέσα στο εσωτερικό του βουνού.
Η πυκνή φυτεία παγιδεύει τις σκέψεις με τον ιστό των φύλλων της.
Ένα κοριτσάκι με τον παππού της χάνονται στα ήσυχα κύμματα της λίμνης.
-Παππού... παππού, πες μου μια ιστορία..
Ξέρεις, από αυτές που μου αρέσουν, τις τρομακτικές.
- Kαλά παιδί μου, άκουσέ με τότε προσεκτικά. Θα σου πω για τη δρακοσπηλιά.
-Είναι μακριά;
- Όχι. Να εδώ δίπλα μας...
Αλλά κι εκείνος που δεν θα πάρει, πάλι θα μετανοιώσει...”
Ο Κάστωρ*, πρώτος μυθικός βασιλιάς της περιοχής μας, φιλοξένησε κάποτε τον αδελφό του Πολυδεύκη και του αποκάλυψε την ύπαρξη ενός χρυσωρυχείου στα βάθη μιας σπηλιάς. Την είσοδο της σπηλιάς, φύλαγε μέρα και νύχτα ένας δράκος που δεν επέτρεπε σε κανέναν να μπει στα ενδότερα.
Ο βασιλιάς, υποσχέθηκε τότε, μεγάλα και πλούσια δώρα σε όποιον θα σκότωνε το δράκο. Παρουσιάστηκε λοιπόν ένας τολμηρός νεαρός που δέχθηκε να αντιμετωπίσει το θηρίο, έχοντας ως όπλα την πανοπλία, το σπαθί και τα δυνατά του χέρια.
Όταν ο νεαρός πλησίασε στη σπηλιά, ο δράκος εξαγριώθηκε κι άρχισε να πετάει φωτιές από το στόμα.
Ο νέος όμως κατάφερε πολύ γρήγορα, με ένα καίριο χτύπημα, να πληγώσει θανάσιμα τον δράκο. Καθώς ο δράκος σωριαζόταν στο έδαφος, οι βράχοι γύρω του έτρεμαν και τα νερά της λίμνης αναταράζονταν.
Λίγο πριν ξεψυχήσει το θηρίο, εξετόξευσε στο δυνατό παλικάρι μία πύρινη γλώσσα, ποτισμένη με δηλητηριώδη αέρια.
Ο νεαρός πληγώθηκε κι αυτός με τη σειρά του και λίγο αργότερα ξεψύχησε στα χέρια των φίλων του.
Ο δράκος όμως είχε πεθάνει και η είσοδος της σπηλιάς ήταν πλέον ανοιχτή. Ο Κάστωρ, ο Πολυδεύκης* και οι υπόλοιποι σύντροφοί τους, άναψαν τότε δαυλούς και προχώρησαν στο εσωτερικό της σπηλιάς.
[* Κάστωρ και Πολυδεύκης: Οι μυθικοί Διόσκουροι, δίδυμοι γιοι του Διός και της Λήδας, αδέρφια της ωραίας Ελένης. Λατρεύονταν ως θεοί και προστάτευαν τα καράβια και τους ναυτικούς. Οι Διόσκουροι για τους Έλληνες ήταν η προσωποποίηση της εντιμότητας, της αρετής και της τόλμης. ]
Προχωρούσαν για ώρες, όταν ξαφνικά ένα δυνατό ρεύμα αέρα, έσβησε τους δαυλούς και τους βύθισε στο απόλυτο σκοτάδι. Αμήχανοι και φοβισμένοι, άκουσαν μία απόκοσμη και βαριά φωνή να τους λέει:
"Εκείνος που θα σκύψει να πάρει μία χούφτα της λάσπης που πατάει, θα μετανοιώσει.
Αλλά κι εκείνος που δεν θα πάρει, πάλι θα μετανοιώσει..."
Στα ατάραχα νερά της λίμνης αναδύωνται σκιές του παρελθόντος.
Κάποιοι τότε φοβήθηκαν και βιαστικά, προσπάθησαν να βγουν έξω, κι άλλοι, οι ψυχραιμότεροι, έσκυψαν και γέμισαν τα χέρια τους με λάσπη και αφού άναψαν πάλι του δαυλούς, απομακρύνθηκαν κι αυτοί, από το εσωτερικό του σπηλαίου. Όταν βγήκαν όλοι έξω στο φως, εκείνοι που είχαν πάρει μία χούφτα από τη λάσπη το μετάνιωσαν. Το ίδιο έκαναν κι αυτοί που δεν τόλμησαν να πάρουν. Η λάσπη που κρατούσαν στα χέρια τους ήταν υγρή χρυσόσκονη και οι μεν μετάνιωσαν που πήραν μόνο μία χούφτα, οι δε που δεν πήραν καμία.
Χρυσός βαμμένος με το κόκκινο τίμημα.
Σε αυτόν τον μύθο οφείλεται η πρώτη ονομασία του σπηλαίου της Καστοριάς (η Χρυσοσπηλιώτισσα), όπως περίπου την περιγράφει ο λαογράφος Δ. Γιαννούσης τον Ιούλιο του 1954, στην εφημερίδα Ακρόπολη. Η ονομασία «η σπηλιά του δράκου» καθιερώθηκε αργότερα, βασισμένη κι αυτή στον μύθο αλλά και στη μορφή που είχε αρχικά η είσοδος του σπηλαίου, που πολλοί έλεγαν ότι μοιάζει με το ανοιχτό στόμα ενός δράκου.
Την σπηλιά ανακάλυψε το 1953 μία πενταμελής παρέα 17άρηδων που ήθελαν να ζήσουν τη δική τους περιπέτεια κι έχοντας ακούσει κάποιον μύθο, για ασύγκριτα πλούτη που βρίσκονται κρυμμένα στις σπηλιές του βουνού. Τρύπωναν σε κάθε κοίλωμα που εντόπιζαν και κάποια στιγμή έφτασαν και στη σπηλιά του δράκου. Όταν διαπίστωσαν τι κρύβεται μέσα στο σκοτάδι, θαμπωμένοι από την ομορφιά του σπηλαίου, ενημέρωσαν τον τότε δήμαρχο της πόλης και κάπως έτσι ξεκίνησε το όνειρο πέντε και πλέον δεκαετιών, που σήμερα γίνεται πραγματικότητα.
Η πρώτη συστηματική εξερεύνηση του χώρου, έγινε το 1964 από μέλη της ελληνικής σπηλαιολογικής εταιρείας, την κα Άννα Πετροχείλου, οπότε και το σπήλαιο καταχωρήθηκε στο επίσημο αρχείο της.
Τρία χρόνια αργότερα συντάχθηκε και η πρώτη μελέτη αξιοποίησής του. Έκτοτε, αρκετές αποστολές σπηλαιολόγων αλλά και ερασιτεχνών εξερευνητών μπήκαν στη σπηλιά. Άλλοι για να μελετήσουν, άλλοι για να καταγράψουν και να χαρτογραφήσουν, κάποιοι γιατί πίστεψαν ότι οι ιστορίες για τους αμύθητους θησαυρούς ίσως να ήταν αληθινές, μερικοί για να γράψουν το όνομά τους κάπου μέσα στο σκοτάδι, όλοι όμως διαπίστωσαν την μοναδική και απαράμιλλη ομορφιά του.
Την δεκαετία του 1980, το σπήλαιο ξεχάστηκε για λίγο, σε σημείο μάλιστα να κινδυνεύει να κλείσει η είσοδός του, λόγω βροχών και κατολισθήσεων. Στην τελική ευθεία για την ολοκλήρωσή του, το έργο της αξιοποίησης και ανάδειξης της Χρυσοσπηλιώτισσας, μπήκε στα τέλη της δεκαετίας του 1990 με την εκπόνηση της οριστικής μελέτης.
Το σπήλαιο παραμένει ενεργό και μεταβάλλεται κάθε μέρα, ενώ σύμφωνα με τους μελετητές, έχει ηλικία που ίσως φτάνει και τα έξι εκατομμύρια χρόνια.
Ίχνη ανθρώπινης παρουσίας εντός του σπηλαίου δεν έχουν βρεθεί.
Μόνο τα απομεινάρια ενός παλιού ασκηταριού στην είσοδο βρέθηκαν και από αυτά σώζεται ένας λαξευμένος σταυρός σε έναν βράχο. Εντός της σπηλιάς έχουν βρεθεί οστά αρκούδας, ηλικίας περίπου 10.000 χρόνων.
Οι μελετητές αναφέρουν ότι τα οστά της προϊστορικής αυτής αρκούδας, δεν αποδεικνύουν την συνεχή παρουσία του θηλαστικού μέσα στη σπηλιά αλλά ότι εκεί άφησε την τελευταία του πνοή.
Οι σπηλαιολόγοι έχουν προτείνει μέγιστο αριθμό ατόμων για κάθε γκρουπ που θα μπαίνει μέσα, τα δεκαπέντε άτομα, με τη συνοδεία ξεναγού, μέγιστο χρόνο παραμονής εντός της σπηλιάς, τα σαράντα λεπτά ενώ εξετάζεται το ενδεχόμενο το σπήλαιο να παραμένει κλειστό για μερικούς μήνες κάθε χρόνο, προκειμένου να προστατευτεί όσο το δυνατόν περισσότερο.
Ως εδώ όμως ήταν τα καλά καθώς υπάρχουν και οι απόψεις που λένε ότι η σπηλιά υπέστη σημαντικές αλλοιώσεις ως προς την αρχική της μορφή, προκειμένου να καταστεί προσβάσιμη και επισκέψιμη.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε και την γνώμη των σπηλαιολόγων, που κατανοούν την προσπάθεια για την τουριστική εκμετάλλευση των σπηλαίων, προτείνουν όμως πάντα, μία ήπια αξιοποίηση κι έχουν την τεκμηριωμένη άποψη που λέει ότι η ανθρώπινη παρουσία και πολύ περισσότερο η παρέμβαση εντός κάποιου σπηλαίου, με την αλλαγή που επέρχεται στον χώρο και στις συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας, προκαλεί μη αναστρέψιμες βλάβες στο ευαίσθητο αυτό οικοσύστημα και ότι κάθε έργο αξιοποίησης, ουσιαστικά σηματοδοτεί και την αρχή του τέλους για κάθε σπήλαιο καθώς αργά αλλά σταθερά, προκαλεί τον βιολογικό του θάνατο.
Εκτός όμως από την σπηλιά του δράκου, στην περιοχή, υπάρχουν κι άλλες μικρότερες (Παταράγκου, Γκουλουμπίτσας κ.α.), κάποιες εκ των οποίων, σύμφωνα με μαρτυρίες, χρησιμοποιήθηκαν ως καταφύγιο για τους βομβαρδισμούς από τους κατοίκους, κατά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.
Μερικές έχουν εξερευνηθεί και κάποιες παραμένουν ανεξερεύνητες. Πιθανόν το βουνό της χερσονήσου της Καστοριάς, να κρύβει, ακόμα πολλά μυστικά, που παραμένουν ίσως και εκατομμύρια χρόνια σκεπασμένα στο σκοτάδι και περιμένουν υπομονετικά και αυτά με τη σειρά τους να τα ανακαλύψουμε.
Από μικροί ακούγαμε ιστορίες για τέρατα που παραφυλάνε στο μισοσκόταδο, για ανθρώπους που μπήκαν στα σπλάχνα του βουνού της Καστοριάς και δεν βγήκαν ποτέ, για σαρκοφάγα ψάρια που έχουν εγκλωβιστεί στα στενά περάσματα των υπογείων λιμνών και το μέγεθός τους φτάνει ακόμα και τα δύο μέτρα και για ρουφήχτρες που η δίνη τους σε στέλνει στα έγκατα της γης...
Από εξερευνήσεις που έγιναν σε διάφορες περιόδους, έχουν ανακαλυφθεί επτά υπόγειες λίμνες και δέκα "αίθουσες" ποικίλων διαστάσεων.
Η εξερεύνηση του σπηλαίου και του βουνού γενικότερα, δεν έχει σταματήσει, καθώς τα ασβεστολιθικά πετρώματα από το οποίο αποτελείται(βασική ύλη για τον σχηματισμό των σπηλαίων), προμηνύουν ότι ίσως υπάρχει και συνέχεια.
Στην διαδρομή εντός του σπηλαίου, ο επισκέπτης θα διανύσει περίπου 300 αξιοποιημένα μέτρα (από τα 450 που έχουν εξερευνηθεί), πάνω από γέφυρες, δίπλα σε λίμνες, σε έναν κόσμο γεμάτο χρώματα, που μοιάζει βγαλμένος από παραμύθι.
Αντανάκλαση του πλούτου του σπηλαίου στον ουρανό του.
Είναι πραγματικό κατόρθωμα να εστιάσεις. Κάθε σημείο θέλεις να γίνει δικό σου.
το σπήλαιο μπορεί να παγιδεύσει ένα φωτογράφο, εκεί για πάντα.
Σημεία που θαρρείς οτι είναι βαλσαμωμένα κομμάτια του μυθικού δράκου.
Τα οριοθετημένα τμήματα θυμίζουν σειρά Dr Who, ετοιμάζοντας τον επισκέπτη για την εμφάνιση κάποιου ακανόνιστης μορφής πλάσματος για να τον οδηγήσει στο επόμενο τμήμα.
Περίπατος που παραπέμπει σε σενάριο χολιγουντιανής ταινίας.
Σκιές, κιτρινοκόκκινες αποχρώσεις δίνουν μια ανατριχιαστική αλλοπλανητική ομορφιά στο τοπίο.
Κάθε σταλακτίτης έχει τη δική του ιστορία να πει και προσφέρει με το μοναδικό του τρόπο.
Φτάνωντας ίσως στο απόκεντρο αυτού του λαβυρίνθου, νομίζεις οτι η χάνεται η βαρύτητα και τα όσα γνωρίζεις μέχρι τώρα. Βρίσκεται κανείς απέναντι σε μια νέα, εντελώς άγνωστη πραγματικότητα.
Επισκεφτείτε το σπήλαιο, αγαπήστε και σεβαστείτε την απαράμιλλη ομορφιά του.
Στις περισσότερες από τις μάχες είναι ο δράκος που νικά. Εκείνες τις μάχες απέναντι στο ορθό, στο δίκαιο, στο ηθικό.
Όταν αποφασίζει κανείς να κάνει δικό του το σπήλαιο με το χρυσάφι, αυτές τις χρυσές ατελείωτες και αναρίθμητες επιθυμίες, ανάγκες του Εγώ του.
Ενα σπήλαιο που βρίσκεται μέσα μας γιατί το δημιουργούμε οι ίδιοι.
Η βλάστηση μας επαναφέρει ελαφριά στο καυτό λιωπύρι και προσφέρει εκείνη τη δύναμη,
για να συνεχίσουμε τους περιπάτους μας στην υπέροχη πόλη της Καστοριάς.
Ιούλιος 2010
Ένα μεγάλο ευχαριστώ στην εργασία της cypberotsarka και στους συντελεστές της για την εξαιρετική τους καταγραφή και πληροφορίες.
http://www.cyberotsarka.gr
Eλληνική Σπηλαιολογική εταιρία http://www.ese.edu.gr/
