Η θεία Μαίρη επιμένει ότι δεν πρέπει να χάσουμε την έκθεση του Γιάννη Μετζικώφ μιας και η ημερομηνία της λήξης της έκθεσης του στην εθνική γλυπτοθήκη πλησίαζε.
Παρακάτω θα κάνετε ένα ταξίδι στην δημιουργία από ένα πολυτάλαντο άνθρωπο. Παραθέτω παράλληλα και κάποιες πληροφορίες για τον ίδιο που βρήκα μέσα από το διαδίκτυο.
Ο Γιάννης Μετζικώφ γεννήθηκε στην Κρήτη. Σπούδασε ζωγραφική με δάσκαλο τον Γιάννη Μόραλη και σκηνογραφία με το Βασίλη Βασιλειάδη, στη σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Από το 1980, έχει λάβει μέρος σε πολλές εκθέσεις ζωγραφικής και performance στην Αθήνα, την Ισπανία, το Βέλγιο, τη Ρωσία κ.α Παράλληλα, έχει σκηνογραφήσει θεατρικά έργα στο Εθνικό Θέατρο, στο Κ.Θ.Β.Ε., στη Λυρική Σκηνή,στο Μέγαρο Μουσικής, στο Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου και σε πολλούς ιδιωτικούς Θιάσους. Εκθέσεις του Γιάννη Μετζικώφ έχουν φιλοξενηθεί στο φεστιβάλ Πατρών ( "Σκηνογραφία για μια παράσταση που δεν θα γίνει ποτέ"), στην Γκαλερί Ζουμπουλάκη ("Προσωπεία") και στο μουσείο Καλών Τεχνών Αλεξάνδρου Πούσκιν στη Μόσχα ("Μεταμορφώσεις").
Ζωγράφος, γλύπτης, καλλιτέχνης των "εγκαταστάσεων", ο Μετζικώφ είναι παράλληλα σκηνογράφος και ενδυματολόγος. Έχει συνεργαστεί σχεδόν με όλους τους Έλληνες συνθέτες: Κακογιάννη, Βολανάκη,Βουτσινά,Κούνδουρο,Ευαγγελάτο,Μιχαηλίδη,Τσιάνο,Χουβαρδά,Ζουζού Νικολούδη κα.
Είστε ο άνθρωπος που δεν περιορίζεται σε ένα γραφείο ή ατελιέ. Χάνεστε στα παζάρια και τις κρυφές γωνιές της πόλης, προκειμένου να ανακαλύψετε "θυσαυρούς" για τις συλλογές σας, τα σκηνικά και τα κουστούμια σας.
Ποια αντικείμενα σας συγκινούν κυρίως;
Τρέφω έναν έμφυτο, βαθύ σεβασμό στα έργα των ανθρώπων. Ο,τι έχει ανθρώπινο μόχθο, είναι κάτι στο οποίο θα σκύψω με κατανόηση κι αγάπη. Υπάρχουν άνθρωποι που βάφουν με τα χέρια τους, που πλέκουν, δένουν-από καλαθάδες μέχρι υφαντές. Είναι ένα "κεφάλαιο" που με ενδιαφέρει όχι στενά στον ελλαδικό χώρο. Εξ ου και έχω ταξιδέψει τόσο πολύ σ'όλο τον κόσμο. Κι έχω καταλήξει στο ότι το να δημιουργείς πράγματα που δεν έχει να κάνει αποκλειστικά με το αν είσαι φτωχός ή πλούσιος. Σχετίζεται με τη θρησκεία σου, με το αν είσαι ελεύθερος ή φυλακισμένος, άνδρας ή γυναίκα σε μια μουσουλμανική χώρα, παιδί ή γέρος.Είναι περίπλοκο.
-Τι ονειρεύεστε από εδώ και στο εξής;
Να κάνω μια καλή παράσταση στο επόμενο έργο που θα με συγκινήσει. Με ένα νέο θεατρικό έργο αισθάνομαι όπως την πρώτη φορά. Η συγκίνηση δεν έχει μετακινηθεί ούτε ένα εκατοστό. Δεν ξέρω τι θα πει διακοπές. Δεν μπόρεσα να τις ζήσω καλά. Είναι όμως ευλογία να σε κάνει ευτυχισμένο η δουλειά σου. Βεβαίως, το θέατρο δεν σε συγχωρεί. Θα σου δώσει μια ευκαιρία και θα σου πάρει πίσω 50. Αλλά η ικανοποίηση που θα σου δώσει κάποιες στιγμές, είναι το πιο γενναιόδωρο κρασί.
Κείμενο από συνέντευξη τουΓιάννη Μετζικώφ από την κα Ιωάννα Κεφαλογιάννη στην Ελευθεροτυπία το Σάββατο 28 Αυγούστου 2010.
Aκολουθήστε τη παρέα μας με ένα Like στο Facebook ή αφήστε ένα σχόλιο παρακάτω. Η γνώμη σας μετράει.
Παρακάτω θα κάνετε ένα ταξίδι στην δημιουργία από ένα πολυτάλαντο άνθρωπο. Παραθέτω παράλληλα και κάποιες πληροφορίες για τον ίδιο που βρήκα μέσα από το διαδίκτυο.
Το όνομά του Γιάννης Μετζικώφ
(Θεατρικά Ενδύματα και προσωπεία. Από τη σκηνή στο Μουσείο)
Ο Γιάννης Μετζικώφ γεννήθηκε στην Κρήτη. Σπούδασε ζωγραφική με δάσκαλο τον Γιάννη Μόραλη και σκηνογραφία με το Βασίλη Βασιλειάδη, στη σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Από το 1980, έχει λάβει μέρος σε πολλές εκθέσεις ζωγραφικής και performance στην Αθήνα, την Ισπανία, το Βέλγιο, τη Ρωσία κ.α Παράλληλα, έχει σκηνογραφήσει θεατρικά έργα στο Εθνικό Θέατρο, στο Κ.Θ.Β.Ε., στη Λυρική Σκηνή,στο Μέγαρο Μουσικής, στο Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου και σε πολλούς ιδιωτικούς Θιάσους. Εκθέσεις του Γιάννη Μετζικώφ έχουν φιλοξενηθεί στο φεστιβάλ Πατρών ( "Σκηνογραφία για μια παράσταση που δεν θα γίνει ποτέ"), στην Γκαλερί Ζουμπουλάκη ("Προσωπεία") και στο μουσείο Καλών Τεχνών Αλεξάνδρου Πούσκιν στη Μόσχα ("Μεταμορφώσεις").
Ζωγράφος, γλύπτης, καλλιτέχνης των "εγκαταστάσεων", ο Μετζικώφ είναι παράλληλα σκηνογράφος και ενδυματολόγος. Έχει συνεργαστεί σχεδόν με όλους τους Έλληνες συνθέτες: Κακογιάννη, Βολανάκη,Βουτσινά,Κούνδουρο,Ευαγγελάτο,Μιχαηλίδη,Τσιάνο,Χουβαρδά,Ζουζού Νικολούδη κα.
Ο Γιάννης Μετζικώφ έχει τη δύναμη ενός μάγου. "Μάγο τον ψευδαισθήσεων" τον αποκαλεί κι η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, η οποία τον γνωρίζει από τα πρώτα του βήματα, την εποχή που ήταν αριστούχος μαθητής των Καλών Τεχνών. Μπορεί να μεταμορφώσει ένα σπασμένο ασημένιο καθρέπτη σε εξωτικό κόσμημα κεφαλής και κουκούτσια ελιάς σε ένθετα ρινίσματα... χρυσού στο βαρύτιμο φόρεμα της τραγικής βασίλισσας.
Στέκεται πάνω από κάθε ένα ένδυμα ξεχωριστά, ακούραστος, ώρες ατελείωτες, όχι μόνο κατά τη διάρκεια που ράβεται και το προβάρουν οι ηθοποιοί, οι χορευτές ή οι λυρικοί τραγουδιστές, αλλά και τη στιγμή που το κοστούμι πρόκειται να πηδήσει στα φώτα της σκηνής για την παρθενική συνάντησή του με το κοινό. Και τότε ακόμη μπορεί να του προσθέσει μια τελευταία πινελιά, μια ακόμη βελονιά. Ο ίδιος. Με τα χέρια του.
Έχει ήδη -πάντοτε-προηγηθεί ένα όλόκληρο "ταξίδι" απ'τα "ρετιρέ" ως τα "υπόγεια" των υφασματεμπόρων της Αθήνας. Όλοι τον γνωρίζουν. Και κατεβάζουν "βροχή" τα υφασμάτινα τόπια, τα οποία ο Γιάννης Μετζικώφ φηλαφεί τρυφερά. "Πόσος κόπος!" λέει σήμερα. "Γολγοθάδες, ώρες επί ωρών. Τους ξεχνάς, όμως, μετά".
Δεν αποτελεί επομένως, παρά ελάχιστη δικαίωση για αυτόν τον άοκνο "εργάτη" της σκηνικής ενδυματολογίας, σκηνογράφο, ζωγράφο, και γλύπτη, το γεγονός ότι εκατό από τα χιλιάδες κοστούμια -της Μήδειας, της Κλυταιμνήστρας,του Οιδίποδα- που φιλοξένησε για το Θέατρο, την όπερα και το μπαλέτο την τελευταία 25ετία, "όχι τα ωραιότερα, ούτε τα σημαντικότερα", όπως διευκρινίζει, θα ξανασυστηθούν στο κοινό, γυμνά απ' τη σάρκα των ηθοποιών. Η έκθεση "Γιάννης Μετζικώφ: θεατρικά ενδύματα και προσωπεία. Από τη σκηνή στο Μουσείο", εγκαινιάστηκε στην Εθνική Πινακοθήκη, σε επιμέλεια Τάκη Μαυρωτά στις 14 Σεπτεμβρίου 2010 μέχρι τις 20 Οκτωβρίου.
Το συνοδευτικό κείμενο των φωτογραφιών είναι από την συνέντευξη του ιδίου από την κα Ιωάννα Κεφαλογιάννη στην Ελευθεροτυπία το Σάββατο 28 Αυγούστου 2010.
Είστε ο άνθρωπος που δεν περιορίζεται σε ένα γραφείο ή ατελιέ. Χάνεστε στα παζάρια και τις κρυφές γωνιές της πόλης, προκειμένου να ανακαλύψετε "θυσαυρούς" για τις συλλογές σας, τα σκηνικά και τα κουστούμια σας.
'Έχω το πάθος να συλλέγω πράγματα ετερόκλητα. Οι συλλογές μου περιέχουν τα πάντα. Η ικανότητα να επιλέξεις κι από τα σκουπίδια ένα πράγμα, το συγκαταλέγει, θεωρώ, στα έργα τέχνης.
Ποια αντικείμενα σας συγκινούν κυρίως;
Τρέφω έναν έμφυτο, βαθύ σεβασμό στα έργα των ανθρώπων. Ο,τι έχει ανθρώπινο μόχθο, είναι κάτι στο οποίο θα σκύψω με κατανόηση κι αγάπη. Υπάρχουν άνθρωποι που βάφουν με τα χέρια τους, που πλέκουν, δένουν-από καλαθάδες μέχρι υφαντές. Είναι ένα "κεφάλαιο" που με ενδιαφέρει όχι στενά στον ελλαδικό χώρο. Εξ ου και έχω ταξιδέψει τόσο πολύ σ'όλο τον κόσμο. Κι έχω καταλήξει στο ότι το να δημιουργείς πράγματα που δεν έχει να κάνει αποκλειστικά με το αν είσαι φτωχός ή πλούσιος. Σχετίζεται με τη θρησκεία σου, με το αν είσαι ελεύθερος ή φυλακισμένος, άνδρας ή γυναίκα σε μια μουσουλμανική χώρα, παιδί ή γέρος.Είναι περίπλοκο.
-Από τα αντικείμενα που κατασκευάζουν οι άνθρωποι, τι προτιμάτε;
Οτιδήποτε φτιάχνεται για να φορεθεί. Κάποτε είχα συναντήσει σε μια ισλαμική χώρα ένα ζητιάνο, ο οποίος είχε βάλει τόσες πολλές βελονιές, προκειμένου να συγκρατήσει τα καταρρέοντα τμήματα των υφαδιών του πανωφοριού του, που είχε φτιάξει, χωρίς να το γνωρίζει, ένα παλίμψηστο από χιλιάδες αγγίγματα. Είχε μετατρέψει σε ένα ιερό αντικείμενο, το οποίο είχε αποφασίσει να τον συντροφεύει μέχρι την τελευταία του στιγμή. Καθόμουν και τον χάζευα.
-Τα ρούχα,γενικότερα τα αντικείμενα, τα αντιμετωπίζετε ως παλίμψηστα;
Κατά κάποιο τρόπο. Εμείς σιγά σιγά ανήκουμε στη γενιά των τελευταίων ρομαντικών. Είμαστε από τους τελευταίους που διαβάσαμε ένα βιβλίο που τείνει να γίνει μουσειακό είδος και φορέσαμε κάτι που έφτιαξε με τα χέρια της η μάνα μας. Σιγά σιγά τα πράγματα τακτοποιούνται σε μια νέα τάξη πραγμάτων. Οι άνθρωποι αλλάζουν. Δεν θα μας φέρει καμία θεία μας σήμερα δώρο γάμου ένα κέντημα!
-Πώς έγινε η μετάβασή σας απ'τις εικαστικές τέχνες στο θέατρο, το οποίο είναι πια για σας ένας τρόπος ζωής;
Το θέατρο για μένα ήταν η μεγάλη φυγή.Δεν την άντεχα την παιδική μου ζωή. Ζούσα σε ένα άδειο σπίτι στην Καστέλλα. Δεν είχε στολίσματα. Ούτε κάδρα. Ήταν έρημο. Αυτή ήταν η άποψη του πατέρα μου. Εγώ όμως δεν είμαι μινιμαλιστής. Ονειρευόμουνα όσα είχα διαβάσει στα βιβλία. Το θέατρο μου έδωσε τη μεγάλη ελευθερία να δραπετεύσω και να φτιάχνω κόσμους. Το θέατρο είναι φυγή. Είναι η συγκλονιστική τέχνη της ετερότητας. Σε ποια άλλη τέχνη μπορείς να είσαι το πρωί εσύ και το βράδυ άλλος, και να είναι πάντα αλήθεια; Δεν έλεγα ψέμα όταν πήρα ελιές και στόλισα πριν 20 χρόνια το κοστούμι της Ιοκάστης. Κανένας δεν αμφισβήτησε οτι αυτά τα κουκούτσια ήταν αληθινά ψήγματα χρυσού.
-Σας ενοχλούσε η μοναξιά του ζωγράφου;
Ένας ζωγράφος μπορεί να έχει τη δωρεά να είναι βασιλιάς στο καμαράκι του και αποκλειστικός υπεύθυνος του αποτελέσματός του, αλλά έχει την κατάρα να μην έχει κοινό. Στο θέατρο το κοινό σου είναι μεγάλη δύναμη. Σε προσδιορίζει. Βεβαίως στο θέατρο δεν ορίζεις το αποτέλεσμά σου. Φτιάχνεις κάτι πολύ καλό και η παράσταση ενδέχεται να μην είναι το ίδιο. Το όλο οικοδόμημα καταρρέει.
-Μεταξύ σκηνογραφίας και ενδυματολογίας, η μεγάλη σας αγάπη είναι το ένδυμα. Γιατί;
Από αγάπη στον ηθοποιό.Νιώθω πιο κοντά στον ηθοποιό και πιο κοντά στο ρόλο. Αν δεν υπήρχαν σπουδαίοι συγγραφείς, δε θα γινόμουνα σκηνογράφος.Μαγεμένος πήγα στο θέατρο.Τα κείμενα μου πήραν τη ψυχή. Έβλεπα τη "Μήδεια" και έμενα άναυδος.
-Όμως πέρα από τα μεγάλα κείμενα, έχετε να κάνετε και με κάτι πολύ πιο απτό. Με τα σώματα των ηθοποιών.
Πιστεύω οτι το πάσχον σώμα έχει τη δύναμη να το αξιολογήσει αυτό που φτιάχνω. Είμαι τυχερός όταν ντύνω ένα μεγάλο πρωταγωνιστή και περνά στο κοστούμι την ανάσα και τον ιδρώτα του.Ένας ατάλαντος ηθοποιός δεν εμψυχώνει, δεν ζωντανεύει.Χάσκει μέσα σ'αυτό που του έχω φτιάξει. Και είναι κάποιες φορές που πραγματικά ντρέπομαι.Γιατί μοιάζει να τον έχω κουκουλώσει.Χάλασα τα ζύγια.Κι έπεσε ο χαρταετός.
-Γιατί επιμένετε στις λεπτομέρειες των ενδυμάτων;
Η Ειρήνη Παπά μου είχε πει: "Δούλευε όπως οι λαϊκοί άνθρωποι." Εννοούσε όπως οι τεχνίτες που χάθηκαν και επέμεναν στη λεπτομέρεια των πραγμάτων. Σε μια συζήτηση με τον Κακογιάννη για τις "Τρωάδες" του που θα παρουσιάζονταν στην Επίδαυρο, μου είπε οτι δεν έπρεπε να έχω αγοράσει για τα κοστούμια τα πανάκριβα ολομέταξα υφάσματα που πήρα."Ποιος θα το καταλάβει;", με ρώτησε "Οι ηθοποιοί" του είπα. Στις λεπτομέρειες υπάρχει αλήθεια. Γεμάτοι λεπτομέρειες είμαστε.
-Υπάρχουν απαγορεύσεις στο κοστούμι;
Στο θέατρο δεν μπορείς να αυθαιρετείς. Έχεις κληθεί να υπηρετήσεις συγκεκριμένα πράγματα. Ακόμη και στο διαμορφωμένο, στο "πειραγμένο" κείμενο. Τώρα, αν εμένα μου αρέσει πολύ η επεξεργασία πάνω στα κοστούμια, δεν σημαίνει οτι αυτό συνιστά και ορισμό του καλού κοστουμιού. Όλοι όμως έχουν τη "γραφή" τους.
-Βλέπετε να επιβάλεται η αισθητική της... ακαλαισθησία στις παραστατικές τέχνες;
Η ακαλαισθησία στις μέρες μας δεν είναι όπως παλαιότερα. Οι άνθρωποι είναι πιο επιεικείς σε ζητήματα αισθητικής. Ακόμη κι εγώ. Γιατί τα ακαλαίσθητα πράγματα έχουνε άλλες προθέσεις. Αλλού εντοπίζεται το πρόβλημα. Νομίζω οτι οι καινούριοι σκηνογράφοι κι ενδυματολόγοι έχουν γίνει -όχι όλοι- θύματα ενός εύκολου αποτελέσματος. Σπάνια συναντώ ανθρώπους να ψαχουλεύουν... Πηγαίνουν σε ένα μαγαζί, βρίσκουν,αγοράζουν, φτιάχνουν. Δεν ερευνούν. Αν δεν ψαχουλέψεις, όμως, αν δεν δουλέψουν τα μάτια σου παρατηρώντας ανθρώπινες συμπεριφορές και αντιδράσεις, τότε δεν μπορείς να φτιάξεις το σωστό κοστούμι. Δεν μπορείς να επαναπαύεσαι "θα πάω στη σχολή του Λονδίνου ή του Παρισιού και θα γυρίσω σκηνογράφος, ενδυματολόγος." Χρειάζεται έρευνα υλικών, συμπεριφορών και ζωής. Έρχονται τα νέα παιδιά και μου δείχνουν τα ντοσιέ τους κι εγώ τους λέω, "βγείτε στους δρόμους, δείτε τους ανθρώπους, πηγαίνετε στο Ζεφύρι να δείτε τους Τσιγγάνους και τα λαϊκά γλέντια." Γιατί όλα πρέπει να τα δούμε στον κόσμο τους.
-Αναρωτιέμαι, δεν αισθάνεστε να καταπιέζεστε από τον μινιμαλισμό που έχει επικρατήσει στις τέχνες και την αισθητική του θεάτρου τα τελευταία χρόνια;
Όχι γιατί και ο μινιμαλισμός μια "γραφή" μόνο είναι. Δεν προσδιορίζει τα πράγματα καθολικά. Ο μινιμαλισμός όπως και ο μαξιμαλισμός δεν υιοθετούνται ούτε κωδικοποιούνται. Είναι ζήτημα κυταρρικό. Γεννιέσαι μινιμαλιστής, είτε το αντίθετο, με τον τρόπο που κάποιος γεννιέται τενόρος ή βαρύτονος.
-Όταν ξαναβλέπετε παλιά σας κοστούμια πως αισθάνεστε;
Είναι σαν λέξεις που είπαμε κάποτε και τις θυμόμαστε πάλι σε μια διήγηση. Αλλά δεν θες να ξαναγυρίσεις. Με τα χρόνια βελτιώνεται το βλέμμα σου, η γνώση σου. Έχω δουλέψει τρείς φορές τη Μηδεία. Αν την έκανα τώρα θα την έκανα καλύτερα. Γιατί σήμερα έχω πιστέψει σε άλλα πράγματα. Εκεί που έψαχνα τα χίλια δυο, τις οικομενικές ή τις θεόπνευστες και θεοπροστατευτικές διαστάσεις του κειμένου, τώρα μπορώ να πω απλά "ήταν η πιο σπαραχτική ερωτική ιστορία που γράφτηκες ποτέ". Βλέπω πλέον τα πράγματα πιο απλά, πιο ταπεινά.
- Αν έπρεπε να διαλέξετε ένα κοστούμι από την έκθεση που σας εκφράζει απόλυτα ακόμη και σήμερα ποιο είναι;
Αυτό που δεν έχω κάνει ως τώρα. Θα είναι σίγουρα πιο καλό απ'όλα. Γιατί είναι ταυτότητα το κοστούμι. Πολύ δυνατό στις δηλώσεις του. Βλέπετε Ζητάδες πως γκαζώνουν στις λεωφόρους. Φανταστείτε τους με σορτσάκια. Δε θα μας φόβιζαν καθόλου. Το κοστούμι τους έχει τόσα πετσιά και γαζιά για να ξυπνάει το
φόβο. Όπως ο αρχιεπίσκοπος πρέπει μέσα από το κοστούμι του να λάμπει.
- Το σκεπτικό της έκθεσης στην Εθνική Πινακοθήκης ποιο είναι;
Είναι μια περιπλάνηση. Δεν μπορέσαμε να συμπεριλάβουμε όλα τα κοστούμια που έχω φτιάξει. Είναι χιλιάδες. Διάλεξα μερικά που ήταν εύκαιρα και μάλιστα έτσι όπως ήταν την πρώτη μέρα που φορέθηκαν - γιατί πολλά ίδρωσαν, καταπονήθηκαν, φθάρηκαν. Πολλές φορές, σκίτσαρα μάσκες, οι οποίες δεν μπόρεσαν να παίξουν στο θέατρο. Τις έφτιαξα και αυτές. Είναι μια σειρά μασκών για μια παράσταση που δεν θα δοθεί ποτέ, σε μια έκθεση-περιπλάνηση 25 χρόνων.
-Τι ονειρεύεστε από εδώ και στο εξής;
Να κάνω μια καλή παράσταση στο επόμενο έργο που θα με συγκινήσει. Με ένα νέο θεατρικό έργο αισθάνομαι όπως την πρώτη φορά. Η συγκίνηση δεν έχει μετακινηθεί ούτε ένα εκατοστό. Δεν ξέρω τι θα πει διακοπές. Δεν μπόρεσα να τις ζήσω καλά. Είναι όμως ευλογία να σε κάνει ευτυχισμένο η δουλειά σου. Βεβαίως, το θέατρο δεν σε συγχωρεί. Θα σου δώσει μια ευκαιρία και θα σου πάρει πίσω 50. Αλλά η ικανοποίηση που θα σου δώσει κάποιες στιγμές, είναι το πιο γενναιόδωρο κρασί.
Κείμενο από συνέντευξη τουΓιάννη Μετζικώφ από την κα Ιωάννα Κεφαλογιάννη στην Ελευθεροτυπία το Σάββατο 28 Αυγούστου 2010.
Aκολουθήστε τη παρέα μας με ένα Like στο Facebook ή αφήστε ένα σχόλιο παρακάτω. Η γνώμη σας μετράει.
