Στην προσπάθειά μας να περισώσουμε την παράδοση, σας παραθέτουμε μια μοναδική καταγραφή ενός επαγγέλματος τόσο παρεξηγημένου αλλά και κτυπημένου από τις εποχιακές τάσεις και του εκμοντερνισμού.
Θα σας θυμίσουμε λίγη από την ιστορία του, θα ταξιδέψουμε στα λεπτά εργαλεία του μπαρμπέρη, και θα το γνωρίσουμε μέσα από τους λίγους εναπομείναντες maître στο χώρο της ανδρικής παραδοσιακής περιποίησης και αισθητικής.
Σε ένα επάγγελμα που μας θυμίζει το πόσο επιτακτική είναι η επικοινωνία μεταξύ μας, μέσα από τον προφορικό λόγο, μακριά από τα σύγχρονα ψηφιακά μοντέλα.
Ο περίπατός μας στο πλησιάζοντας στο τέλος της οδού 25ης Μαρτίου για παραλία,σταματά απροσδόκητα όταν βρισκόμαστε έξω από παραδοσιακό μπαρμπέρικο του Χρήστου Σαρηγιάννη. Ενός αυθεντικού μπαρμπέρη που με το χαμόγελό του και την ανοιχτή του καρδιά μας χαιρετά και προσκαλεί να περάσουμε μέσα. Για ένα ταξίδι στο χρόνο και σε ασπρόμαυρες θολές εικόνες της παιδικής ηλικίας...
Ο μπαρμπέρης είναι από τη φύση του ένα χειρωνακτικό επάγγελμα. Η ετυμολογία της λέξης προέρχεται από το γαλλικό barbe ([baʀb]), που σημαίνει «γένι», «μούσι».
Άνθισε το μεσαίωνα όπου αποτελούσε υποστήριξη στον κουρέα που με τη σειρά του περιποιούνταν πελάτες και ασθενείς στα δημόσια λουτρά. Ο μπαρμπέρης ουσιαστικά επιδίδονταν στο κόψιμο μαλλιών και ξύρισμα των πελατών. Στη συνέχεια επεκτάθηκε και σε άλλα καθήκοντα όπως βγάλσιμο δοντιών, κολλούσαν βδέλλες για να αφαιρέσουν μολυσμένο αίμα, θεραπεία καταγμάτων, βεντούζες, επούλωση πληγών (τρυπήματα) και καυτηριασμού.
Αναφέρονται δε περιπτώσεις ,όπως ακρωτηριασμών, ακόμη και καισαρικών τομών κατά τον 18ο αιώνα.
Με την άνθιση όμως του ιατρικού επαγγέλματος οι δραστηριότητές τους άρχισαν να περιορίζονται κατά τον 19ο αιώνα.
Η πρώτη φορά...
Ήταν η πρώτη φορά που είχα πάει με το μικρότερο αδερφούλη μου σε ένα μπαρμπέρη στη Μεσσήνη με το όνομα Κρεμυδάς. Ο αδερφός μου ανυποψίαστος και γεμάτος χαρά ζητάει να πάει πρώτος για κούρεμα. Ευγενικός ο μπαρπέρης αρχίζει τις σχετικές διερευνητικές ερωτήσεις τους γονείς μου και αρχίζει επιδεικτικά να βάζει τον "αυτόματο" στο χέρι του...Σιγά σιγά με τη μουσική του ψαλιδιού σαν κροταλίας έριχνε σιγά σιγά το μικρούλη αδερφό μου σε λήθαργο. Ήταν πολύ τσακπίνης ο μπαρμπέρης αν και μεγάλος σε ηλικία, μέχρι το σημείο που πετάγεται η μάνα μου και λέει στον πατέρα μου..." Γιώργο!!! Το παιδί... το παιδί κοιμήθηκε! Φυσικά δεν ήταν ο μόνος αφού και ο ίδιος που τον παρατηρούσα είχα γλαρώσει. Δε θα ξεχάσω πόσο χαλαρός είχα φύγει τότε από το πρώτο μπαρμπέρικο...
Ζητήσαμε ευγενικά από το Χρήστο Σαρηγιάννη να μας κάνει μια αναδρομή στο παρελθόν και να μας περιγράψει γιατί επέλεξε να ακολουθήσει το παραδοσιακό αυτό επάγγελμα.
Κλείνει τα μάτια. Παίρνει μια βαθιά εισπνοή... και οι εικόνες ξετυλίγονται εμπρός του και αρχίζει το προσωπικό του ταξίδι...
Είχα δεχθεί τη μέγιστη επιρροή από τον πατέρα μου τον Κυριάκο Σαρηγιάννη που είχε κάνει μεγάλο όνομα.
Τον χάζευα όταν κούρευε, μα πιο πολύ τον θαύμαζα για το σεβασμό και το αυστηρό που ακολουθούσε στην τήρηση της ιεροτελεστίας. Κάθε του κίνηση ήταν προσεγμένη και γινόταν αργά και με ευλάβεια. Τα εργαλεία του ήταν σα ιερά σκεύη.
Ανέκαθεν μου άρεσε η δημιουργία. Είναι μεγάλη η πρόκληση να πάρεις στα χέρια σου κάτι άσχημο (πχ ένα ατημέλητο ή παραμελημένο κεφάλι) και να το κάνεις ωραίο, ελκυστικό.
Μικρός θυμάμαι έπαιρνα τούφες και τις έκοβα.
Οι κουβέντες μεταξύ των αντρών με ενθουσίαζαν. Βλέπεις ο πατέρας μου εκτός από καλός τεχνίτης ήταν και καλός μέντορας. Εξαιρετικός στη δουλειά του, που πίστεψέ με ήταν κάτι πολύ παραπάνω από την αφαίρεση των περιττών τριχών από την κεφαλή. Όπως η ανακούφιση από τα προβλήματα που αντιμετώπιζε ο κάθε πελάτης. Ήταν ο φίλος, ο θεραπευτής, ο ψυχαναλητής, ο συμβουλάτορας.
Με το δίκαιο ψαλίδι του έκοβε τις έννοιες και τους προβληματισμούς των επισκεπτών. Και αν δεν μπορούσε να βοηθήσει, προσέφερε ένα συμπονετικό αφτί που δεν ίδρωνε να ακούσει τα πιο λυπηρά μοιρολόγια...
Το παλιό και το νέο.
Οι καλημέρες γίνονται πλέον από τα iphone και μας έρχονται με μυνήματα.
Το χαμόγελο όμως έχει παραμείνει σε αυτά τα επαγγέλματα και η ζεστή φωνή του μπαρμπέρη δεν μπορεί να αντικατασταθεί από την πιο όμορφη κοινοποιημένη φωτογραφία.
Μετά από αντρίκια κουβέντα με παρότρυνε να τον ακολουθήσω... και δίχως δεύτερη σκέψη δέχτηκα να πάρω τη γνώση του και να τη μεταφέρω ατόφια και πιο εξελιγμένη στους πελάτες της γενιάς μου. Ακόμη έρχονται πελάτες του πατέρα μου, ο οποίος δεν είναι πια στη ζωή...
Κρατώ τα πράγματά του σε αυτήν εδώ τη γωνία. Είναι ο "βωμός" μου. Αρχίζω την κάθε μου μέρα με ευγνωμοσύνη για τα όσα μου διαβίβασε και με σεβασμό στα εργαλεία που χρησιμοποιούσε, υπενθυμίζοντάς μου την απλότητα της ζωής, και τη ματαιότητα που συχνά συνοδεύει τη σύγχρονη καθημερινότητά μας.
Ήταν πολύ πράος άνθρωπος και αντιμετώπιζε τα καθημερινά με απλότητα. Λόγω της ευαισθησίας των "προσωπικών δεδομένων" μου έλεγε
"Μάτια ανοιχτά,
αυτιά τεντωμένα,
στόμα κλειστό."
Όσες λεπίδες και να αλλάξεις η ψυχολογική φύση του επαγγέλματος είναι σχεδόν σταθερή. Ο κόσμος όμως είναι τόσο βιαστικός, δεν έχει πλέον το χρόνο ούτε να πει τον πόνο του. Που και σε αυτή τη περίπτωση διστάζει μιας και δεν είναι τόσο trendy.
Ωστόσο, υπάρχει πολύς κόσμος που μας συμπαθεί για αυτό που είμαστε. Γουστάρει το κούρεμά μου, με εμπιστεύεται ακόμη και άκρως προσωπικές καταστάσεις. Μπορεί να διαβούν στο κατώφλι ακόμη και τέως υπουργοί, επώνυμοι τραγουδιστές, καλοί , κακοί, ευγενικοί, χυδαίοι. Αντιμετωπίζω σε μια συνήθη ημέρα τη μικρογραφία της σημερινής μας κοινωνίας.
Πορεία στο χρόνο...
Από τη λεπίδα, στις πρώτες χειροκίνητες μηχανές μέχρι την ηλεκτρική ξυριστική remington.
Λατρεύω την παράδοση και πραγματικά γουστάρω αυτό που κάνω. Το κλασσικό/παραδοσιακό είναι πάντα στη μόδα. Οι νέοι μαθαίνουν, ενώ οι παλιοί θυμούνται και έχουν να λένε στα παιδιά τους, όπως εγώ θα εξιστορώ οτη μικρή κορούλα μου... αναμνήσεις ωραίες, άλλοτε ξινές, άλλοτε πικάντικες,
άλλοτε πικρόγλυκες, άλλοτε ξεχωριστές....
Η νεολαία έχει μπουκώσει από χρώματα, φανταζι βιτρίνες, ωραίες κομμώτριες που ψάχνουν κάτι καινούριο αλλά τελικά καταλήγουν στο παραδοσιακό.
Δεν είναι τελικά η τεχνολογία που κερδίζει, αλλά η καρδιά του συνανθρώπου μέσα από την υπηρεσία που προσφέρει.
Ναι! Για μένα κάθε μέρα είναι η ίδια. Με την έννοια ότι στο τέλος θα ξαπλώσω γαλήνια, γνωρίζοντας ότι έδωσα τον καλύτερο εαυτό μου σε κάθε κούρεμα, σε κάθε ξύρισμα. Ότι κάθε πελάτης ήταν για μένα σαν να ήταν ο πρώτος πελάτης. Πολύτιμος, μοναδικός, όπως είμαστε όλοι άλλωστε.
η τότε υπερδύναμη...
Η νέα υπερμηχανή που σαν hoover φαίνεται να ρουφά στη λαίμη του τα ψαλίδια,
και μαζί τους την σχέση του κουρέα με τον πελάτη του.
Με την κουβέντα δεν χάνει την ευκαιρία να συνεχίσει το απολαυστικό του καφεδάκι, παρέα με ένα τσιγαράκι της ίδιας μάρκας με του πατέρα του. Και με τον τρόπο αυτό, κρατά τη σύνδεση μαζί του.
Ανάβει το τσιγάρο και αναπολεί... Στον καπνό του μπερδεύονται ιστορίες και κουτσομπολιά που φτιάχνουν ένα πολύ δυνατό χρονοξόρκι που κινδυνεύει να τον αιχμαλωτίσει... Δεν προλαβαίνει να το πολυσκεφτεί και οι τσατσάρες του σημαίνουν συναγερμό.
Ένας πελάτης βιαστικός "φωνάζει με τα γένια του" ...ξύρισμα, ξύρισμα επειγόντως!!
Τον έχει διαβάσει καλά και προχωρά στο πρωτόκολλο...
Ζητάμε την απαραίτητη άδεια για φωτογράφηση και ο χρόνος γυρνά ανάποδα.
Η "ξούρα"
Ποιος το περίμενε ότι θα βρεθούμε μπροστά σε τέτοιο γεγονός;
Η φωτογραφία σταματά τον χρόνο.
Η ξούρα τον γυρίζει απλά πίσω. Σε άλλες εποχές.
Απαλά ξεδιπλώνει την μυρωδάτη πετσέτα.
Και με ευλάβεια την απλώνει στον επισκέπτη.
Ο ιατρός παίρνει το ιστορικό ακούγοντας προσεκτικά...
Χμμμ... τι με λες τώρα;! Πλάκα με κάνεις;!
Στιγμές αναπαράστασης από το λιμάρισμα της λεπίδας.
Αρχικά μασαζάκι με λίγο νεράκι για να χαλαρώσει το πρόσωπο.
Ένα σωρό διάλογοι τρέχουν στο νου του μπαρμπέρη μας...
Ετοιμάζομαι, μέχρι να γίνει ο αφρός,
μπορείς και εσύ να προετοιμάζεσαι για το νέο σου εαυτό.
Μπορείς τώρα να μου πεις τη δική σου ιστορία.
Σε ακούω λοιπόν, σε ακούω...
Μαζί με τον αφρό, ανακατεύονται οι σκέψεις και τα συναισθήματα του "κατηγορουμένου",
που στο χρόνο αυτό βρίσκει δόλια την ευκαιρία να αρχίσει την "εξομολόγησή" του.
Τι σου 'χω 'γω!...Τι σου 'χω 'γω!
Κάτσε να δεις πως θα σε φτιάξω τώρα...
Μη κοιτάς λοξά, δε χρειάζεται.
Σε λίγο θα είσαι στα καλύτερά σου.
Απλά εμπιστέψου με,
όπως μου εμπιστεύτηκες τα μυστικά σου πριν από λίγο.
Ο φακός λέει οτι κάποιος φαίνεται να το ευχαριστιέται...
Ο φακός δε λέει ποτέ ψέματα...
Ο ιατρός μας βρίσκεται σε απόλυτη συγκέντρωση.
Οποιοδήποτε λάθος μπορεί να προβεί μοιραίο. Για τον πελάτη αλλά και τη φήμη του.
Με απόλυτη εμπιστοσύνη στη μαεστρία της τέχνης του συνεχίζει τον εξαγνισμό από τα άγρια γένια.
Δε βρίσκει κανείς ομορφότερη στιγμή από εκείνη της απόλυτης προσήλωσης ενός ανθρώπου σε ένα αντικείμενο. Εκεί που η σκέψη και κάθε ανησυχία γλιστρά μαζί με τα κομμένα γένια και τον παχύ αφρό. Σε εκείνο το σημείο που δεν υπάρχει το εγώ αλλά το τώρα.
Οι λεπτές κινήσεις του, μαρτυρούν την εμπειρία και την αγάπη του για το αποτέλεσμα.
Η περιποίηση προσώπου στα καλύτερά της.
Και μετά σου λένε για τις γυναίκες...
Όνειρο ζω μη με ξυπνάτε...
Με φόντο πίσω την παλαιά Θεσσαλονίκη γίνεται και η ενθύμιση,
της παλαιάς δόξας του επαγγέλματος.
Σταθερή αξία η ευχαρίστηση του πελάτη.
Ομορφιάααααα μου, καλύτερος έγινες από ποτέ!
Να σε χαρώ!
Πάρε και τη σφαλιαρίτσα σου για τις μεγιές, και για να μας ξανάρθεις!
Φάπα
Χαρακτηριστικό εθιμοτυπικό. Κανείς δεν γνωρίζει τη λογική της.
Ένας λόγος ίσως είναι για να επαναφέρει τον "ασθενή" στην πραγματικότητα μετά από τη βαθιά χαλάρωση και έτσι να τον προετοιμάσει για τη συνέχεια της ημέρας του. Ποιος ξέρει...
Άλλος ένας περίπατος έφτασε στο τέλος του.
Στο πάτωμα κομμένες φούντες, Βαστούν όσα μυστικά ειπώθηκαν και όσα δεν ειπώθηκαν.
Ιστορίες κομμένες, ιστορίες απαγορευμένες. Πέφτουν στο πάτωμα για να μείνουν εκεί για πάντα.
Έτσι όπως έχει υποσχεθεί και όπως μόνο εκείνος ξέρει.
Καινούριες θα φυτρώσουν με νέες ιστορίες. Και αυτές θα κοπούν με το ψαλίδι της σιωπής του.
 |
| Πλανόδιοι κουρείς στη Θεσσαλονίκη - φωτό από το κουρείο του Χρήστου Σαρηγιάννη |
Aπολαύστε ένα ξύρισμα "πάτα-κιούτα" από τον μοναδικό Charlie Chaplin.
To Χρήστο Σαρηγιάννη θα τον βρείτε
πανέτοιμο με τη στολή του στη παρακάτω διεύθυνση
25ης Μαρτίου 14
Θεσσαλονίκη
κινητό: 6948207752
φάτσαμπουκ : Christos Sarigiannis
