Δελφοί… μὲ ποιὲς λέξεις θὰ μποροῦσε ἄραγε κανεὶς νὰ περιγράψει αὐτὸ τὸ μεγαλεῖο… μὲ πόση βροχὴ δακρύων μπορεῖ κανεὶς νὰ θρηνήσει τὴν ἀπώλεια τῆς ἱεροσύνης αὐτῆς, στὰ ξεθωριασμένα μάρμαρα τοῦ παρελθόντος;
Φωτογραφία, αὐτὸ τὸ πάγωμα τοῦ χρόνου, μία ἀκόμη εὐκαιρία νὰ γυρίσουμε πίσω στὴν ὀμορφιὰ καὶ τὴν ἀπεραντοσύνη τῆς ὑπέροχης κληρονομιᾶς μας. Ἀνεξίτηλη στέκεται ἐκεῖ, ἀδιάφορη, ἀπέναντι σὲ κάθε ἄγονο τεχνολογικὸ ἐπίτευγμα.
Οἰ Δελφοί...ὑπῆρξαν κατὰ τὴν ἀρχαιότητα ἕνα σημαντικότατο πολιτικό, πολιτιστικὸ καὶ θρησκευτικὸ κέντρο, σύμβολο τῆς ἑνότητας τοῦ ἀρχαίου ἑλληνισμοῦ ἐπὶ πολλοὺς αἰῶνες, καὶ ἀπετέλεσαν τὴν ἕδρα τοῦ περίφημου Μαντείου τοῦ Ἀπόλλωνος.
Ὁ χῶρος ὀνομαζόταν ἀρχικά Δελφυς – ἀρχαιοελληνικὴ λέξη ποὺ σημαίνει «μήτρα, κοιλιά» – λόγω τοῦ σχήματός του ἢ ἐπειδὴ ἐκεῖ λατρευόταν κατὰ τὴ μυκηναϊκὴ ἐποχὴ ἡ μητέρα – θεὰ Γῆ. Ἐπίσης, ἡ ὀνομασία «Δελφοί» μας παραπέμπει στον Δελφό, ὁ ὁποῖος ἦταν γιὸς ἢ τοῦ Ποσειδῶνος ἢ τοῦ Ἀπόλλωνος, καὶ ἀδελφὸς τοῦ Παρνασσοῦ. Ὁ μὲν Δελφὸς εἶχε ἐπινοήσει τὴ μαντικὴ τέχνη μὲ τὴν ἐξέταση τῶν σπλάχνων τῶν θυσιαζομένων ζώων, ὁ δὲ Παρνασσὸς μάντευε ἀπὸ τὸν τρόπο ποὺ πετοῦσαν τὰ πουλιά. Μυθολογικὴ προέλευση ἔχει καὶ ἡ παρετυμολογία τοῦ ὀνόματος Δελφοὶ ἀπὸ τὸ «δέλφις», ποὺ σημαίνει δελφίνι. Στηρίζεται στὸ μύθο σύμφωνα μὲ τὸν ὁποῖο ὁ Ἀπόλλωνας μεταμορφώθηκε σὲ δελφίνι γιὰ νὰ ἀναγκάσει τοὺς κρητικοὺς ναῦτες νὰ τὸν ἀκολουθήσουν. [*]
Στοὺς Δελφούς, κατὰ τὴ Μυθολογία, συναντήθηκαν οἱ δυὸ ἀετοὶ ποὺ ἔστειλε ἀπὸ τὰ ἄκρα του σύμπαντος ὁ Δίας, τὸν ἕνα ἀπὸ τὴν Ἀνατολὴ καὶ τὸν ἄλλο ἀπὸ τὴ Δύση, γιὰ νὰ βρεθεῖ τὸ κέντρο τοῦ κόσμου. Ἡ ἱστορία τῶν Δελφῶν χάνεται στὰ βάθη τῆς προϊστορίας καὶ στοὺς μύθους τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων.
Σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση, ἐδῶ ὑπῆρχε ἀρχικὰ Ἱερὸ ἀφιερωμένο στὴ γυναικεία θεότητα τῆς Γῆς, φύλακας τοῦ ὁποίου ἦταν τὸ τερατόμορφο φίδι Πυθων, γιὸς καὶ προστάτης τῆς θεᾶς Γῆς. Ὁ Ἀπόλλων, γιὸς τοῦ Διός, ἔφυγε ἀπὸ τὸν Ὄλυμπο, μὲ σκοπὸ νὰ σκοτώσει τὸν Πύθωνα καὶ νὰ κατακτήσει αὐτὸ τὸ ὄμορφο καὶ ἱερὸ μέρος.
Ὁ θεὸς αὐτὸς τοῦ φωτός, τῆς χάρης, τῆς μουσικῆς καὶ τῆς καλλιτεχνίας, σφάζοντας τὸν Πύθωνα, πρόσφερε στοὺς Ἕλληνες τὸν θρίαμβο τῆς κατατρόπωσης τοῦ πρωτόγονου ἐνστίκτου, ὠθώντας τοὺς ταυτόχρονα στὴ δημιουργία καλλιτεχνημάτων σὲ ὅλους τους τομεῖς τῆς μουσικῆς, τῆς γλυπτικῆς καὶ τῆς συγγραφῆς.
Μετὰ τὴν σφαγὴ τοῦ Πύθωνος, ὁ Ἀπόλλων αὐτοεξορίστηκε, γιὰ νὰ αὐτοτιμωρηθεῖ καὶ νὰ ἐξαγνισθεῖ. Ἔπειτα ἐπέστρεψε, μεταμορφωμένος σὲ δελφίνι καὶ ὁδηγώντας ἕνα καράβι μὲ Κρητικοὺς ναυτικούς, τὸ ὁποῖο ἔφθασε στὴν Κίρρα, ἐπίνειο τῶν Δελφῶν.
Οἱ ναυτικοὶ ἔμειναν κι αὐτοὶ στοὺς Δελφούς, ἔχτισαν τὸ Ἱερὸ τοῦ Ἀπόλλωνος καὶ ἔγιναν ἱερεῖς του. Ὁ Ἀπόλλων στέφθηκε ἐπισήμως ἄρχοντας καὶ προστάτης τῶν Δελφῶν, στὸ σημεῖο δὲ ἐκεῖνο, ὅπου ἔγινε ἡ σφαγὴ τοῦ Πύθωνος, ὁ ὕψιστος τῶν θεῶν Δίας ἔριξε τὸν ἱερὸ βράχο, μία τεράστια λευκὴ πέτρα σὲ σχῆμα αὐγοῦ, κι ἔτσι οἱ Δελφοὶ ἔγιναν γνωστοὶ στὰ πέρατα τοῦ τότε κόσμου ὡς ὁ «ὀμφαλὸς τῆς Γῆς».
Πρὸς τὸ τέλος του 7ου αι. π.Χ., οικοδομήθηκαν οἱ πρῶτοι λίθινοι ναοί, ἀφιερωμένοι ὁ ἕνας στὸν Ἀπόλλωνα καὶ ὁ ἄλλος στὴν Ἀθηνᾶ, ποὺ ἐπίσης λατρευόταν ἐπίσημα καὶ εἶχε δικό της τέμενος.
Σύμφωνα μὲ φιλολογικὲς μαρτυρίες καὶ ἀρχαιολογικὰ εὐρήματα, στοὺς Δελφοὺς λατρεύονταν, ἀκόμη, ἡ ἀδελφή του Ἀπόλλωνος Ἄρτεμις, ὁ Ποσειδῶν, ὁ Διόνυσος, ὁ Ἑρμῆς, ὁ Ζεὺς Πολιεύς, ἡ Ὑγεία, ἡ Εἰλείθυια (θεὰ τοῦ τοκετοῦ), οἱ Χάριτες καὶ οἱ Μοῦσες, θεὲς τῆς ποίησης καὶ τῆς μουσικῆς. Πατέρας τῶν Μουσὼν ἦταν ὁ Ἀπόλλων.
Ἔτσι, ἡ λατρεία τοὺς ἀπέκτησε ἰδιαίτερη αἴγλη στοὺς Δελφούς, ποὺ ἦταν τὸ σημαντικότερο κέντρο τῆς ἀπολλώνιας θρησκείας.
Ὁ περίπατος ποὺ ἀφορᾶ τοὺς Δελφοὺς καθότι χρονοβόρος, χωρίστηκε σκόπιμα σὲ δυὸ μέρη, ἀρχίζοντας πρῶτα ἀπὸ Ἱερὸ τῆς θεᾶς Ἀθηνᾶς προναίας. Οι καιρικὲς συνθῆκες ἰδανικὲς, γιὰ νὰ ἀναδείξουν τὸν πλούτο τοῦ ἀρχαίου ἑλληνικοῦ κάλλους.
Μερικὰ χιλιόμετρα πρὶν τοὺς Δελφοὺς τὸ χωριὸ ἐλαιῶνες. Λέγεται ὅτι ἐκεῖ βρίσκονται οἱ πιὸ γηραιὲς ἐλιὲς ὅπου τὰ ἐπάργυρα φύλλα τοὺς τυφλώνουν τοὺς περαστικούς.
Ἀπαρνούμαστε τὶς δελεαστικές παραλίες τῆς Ἰτέας προσηλωμένοι πιστὰ στὸν περίπατό μας…
Οἰ Δελφοί...ὑπῆρξαν κατὰ τὴν ἀρχαιότητα ἕνα σημαντικότατο πολιτικό, πολιτιστικὸ καὶ θρησκευτικὸ κέντρο, σύμβολο τῆς ἑνότητας τοῦ ἀρχαίου ἑλληνισμοῦ ἐπὶ πολλοὺς αἰῶνες, καὶ ἀπετέλεσαν τὴν ἕδρα τοῦ περίφημου Μαντείου τοῦ Ἀπόλλωνος.
Ὁ χῶρος ὀνομαζόταν ἀρχικά Δελφυς – ἀρχαιοελληνικὴ λέξη ποὺ σημαίνει «μήτρα, κοιλιά» – λόγω τοῦ σχήματός του ἢ ἐπειδὴ ἐκεῖ λατρευόταν κατὰ τὴ μυκηναϊκὴ ἐποχὴ ἡ μητέρα – θεὰ Γῆ. Ἐπίσης, ἡ ὀνομασία «Δελφοί» μας παραπέμπει στον Δελφό, ὁ ὁποῖος ἦταν γιὸς ἢ τοῦ Ποσειδῶνος ἢ τοῦ Ἀπόλλωνος, καὶ ἀδελφὸς τοῦ Παρνασσοῦ. Ὁ μὲν Δελφὸς εἶχε ἐπινοήσει τὴ μαντικὴ τέχνη μὲ τὴν ἐξέταση τῶν σπλάχνων τῶν θυσιαζομένων ζώων, ὁ δὲ Παρνασσὸς μάντευε ἀπὸ τὸν τρόπο ποὺ πετοῦσαν τὰ πουλιά. Μυθολογικὴ προέλευση ἔχει καὶ ἡ παρετυμολογία τοῦ ὀνόματος Δελφοὶ ἀπὸ τὸ «δέλφις», ποὺ σημαίνει δελφίνι. Στηρίζεται στὸ μύθο σύμφωνα μὲ τὸν ὁποῖο ὁ Ἀπόλλωνας μεταμορφώθηκε σὲ δελφίνι γιὰ νὰ ἀναγκάσει τοὺς κρητικοὺς ναῦτες νὰ τὸν ἀκολουθήσουν. [*]
Στοὺς Δελφούς, κατὰ τὴ Μυθολογία, συναντήθηκαν οἱ δυὸ ἀετοὶ ποὺ ἔστειλε ἀπὸ τὰ ἄκρα του σύμπαντος ὁ Δίας, τὸν ἕνα ἀπὸ τὴν Ἀνατολὴ καὶ τὸν ἄλλο ἀπὸ τὴ Δύση, γιὰ νὰ βρεθεῖ τὸ κέντρο τοῦ κόσμου. Ἡ ἱστορία τῶν Δελφῶν χάνεται στὰ βάθη τῆς προϊστορίας καὶ στοὺς μύθους τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων.
Σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση, ἐδῶ ὑπῆρχε ἀρχικὰ Ἱερὸ ἀφιερωμένο στὴ γυναικεία θεότητα τῆς Γῆς, φύλακας τοῦ ὁποίου ἦταν τὸ τερατόμορφο φίδι Πυθων, γιὸς καὶ προστάτης τῆς θεᾶς Γῆς. Ὁ Ἀπόλλων, γιὸς τοῦ Διός, ἔφυγε ἀπὸ τὸν Ὄλυμπο, μὲ σκοπὸ νὰ σκοτώσει τὸν Πύθωνα καὶ νὰ κατακτήσει αὐτὸ τὸ ὄμορφο καὶ ἱερὸ μέρος.
Μετὰ τὴν σφαγὴ τοῦ Πύθωνος, ὁ Ἀπόλλων αὐτοεξορίστηκε, γιὰ νὰ αὐτοτιμωρηθεῖ καὶ νὰ ἐξαγνισθεῖ. Ἔπειτα ἐπέστρεψε, μεταμορφωμένος σὲ δελφίνι καὶ ὁδηγώντας ἕνα καράβι μὲ Κρητικοὺς ναυτικούς, τὸ ὁποῖο ἔφθασε στὴν Κίρρα, ἐπίνειο τῶν Δελφῶν.
Οἱ ναυτικοὶ ἔμειναν κι αὐτοὶ στοὺς Δελφούς, ἔχτισαν τὸ Ἱερὸ τοῦ Ἀπόλλωνος καὶ ἔγιναν ἱερεῖς του. Ὁ Ἀπόλλων στέφθηκε ἐπισήμως ἄρχοντας καὶ προστάτης τῶν Δελφῶν, στὸ σημεῖο δὲ ἐκεῖνο, ὅπου ἔγινε ἡ σφαγὴ τοῦ Πύθωνος, ὁ ὕψιστος τῶν θεῶν Δίας ἔριξε τὸν ἱερὸ βράχο, μία τεράστια λευκὴ πέτρα σὲ σχῆμα αὐγοῦ, κι ἔτσι οἱ Δελφοὶ ἔγιναν γνωστοὶ στὰ πέρατα τοῦ τότε κόσμου ὡς ὁ «ὀμφαλὸς τῆς Γῆς».
Πρὸς τὸ τέλος του 7ου αι. π.Χ., οικοδομήθηκαν οἱ πρῶτοι λίθινοι ναοί, ἀφιερωμένοι ὁ ἕνας στὸν Ἀπόλλωνα καὶ ὁ ἄλλος στὴν Ἀθηνᾶ, ποὺ ἐπίσης λατρευόταν ἐπίσημα καὶ εἶχε δικό της τέμενος.
Σύμφωνα μὲ φιλολογικὲς μαρτυρίες καὶ ἀρχαιολογικὰ εὐρήματα, στοὺς Δελφοὺς λατρεύονταν, ἀκόμη, ἡ ἀδελφή του Ἀπόλλωνος Ἄρτεμις, ὁ Ποσειδῶν, ὁ Διόνυσος, ὁ Ἑρμῆς, ὁ Ζεὺς Πολιεύς, ἡ Ὑγεία, ἡ Εἰλείθυια (θεὰ τοῦ τοκετοῦ), οἱ Χάριτες καὶ οἱ Μοῦσες, θεὲς τῆς ποίησης καὶ τῆς μουσικῆς. Πατέρας τῶν Μουσὼν ἦταν ὁ Ἀπόλλων.
Ἔτσι, ἡ λατρεία τοὺς ἀπέκτησε ἰδιαίτερη αἴγλη στοὺς Δελφούς, ποὺ ἦταν τὸ σημαντικότερο κέντρο τῆς ἀπολλώνιας θρησκείας.
Ο χρόνος ἔχει ξεχαστεῖ,
ἡ μόνη παρουσία εἶναι ὁ ἦχος τοῦ ἀφηνιασμένου κλείστρου μίας φωτογραφικῆς μηχανῆς...
Ἄγρυπνος ἔσο κατὰ νοῦν, συγγενὴς γὰρ τοῦ ἀληθινοῦ θανάτου ὁ περὶ τοῦτον ὕπνος.
~~~
Νὰ ἔχεις ἄγρυπνο τὸ νοῦ σου,
Νὰ ἔχεις ἄγρυπνο τὸ νοῦ σου,
γιατί ὁ ὕπνος τοῦ μυαλοῦ εἶναι συγγενὴς τοῦ πραγματικοῦ θανάτου.
Πυθαγόρας
Σὲ ἀντίθεση μὲ τὴ θέση ὅπου ἱδρύθηκε τὸ τέμενος τοῦ Ἀπόλλωνος, ἡ ὁποία χαρακτηρίζεται γιὰ τὴν τραχύτητά της, τὸ ἱερό της Προναίας δίνει ἀκόμα καὶ σήμερα τὴν αἴσθηση ἑνὸς τόπου οἰκείου, φιλόξενου καὶ γαλήνιου.
Ἡ χρήση τοῦ χώρου συνεχίστηκε ἀδιάλειπτα ἀκτᾶ τοὺς ἱστορικοὺς χρόνους.
Τὰ ἀρχιτεκτονικὰ κατάλλοιπα τῶν ναῶν, τῶν βωμῶν, τῶν θησαυρῶν καὶ ἄλλων κτισμάτων, ποὺ περιβάλλονται ἀπὸ τὸν περίβολο τοῦ τεμένους ἀποτελοῦν ἄριστα δείγματα τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς ἀρχιτεκτονικῆς.
Στὸ ἀνατολικὸ τμῆμα διατηροῦνται τὰ θεμέλια τῶν δυὸ δωρικῶν ναῶν τῆς Ἀθηνᾶς, οἱ ὁποῖοι εἶχαν κτιστεῖ ἀπὸ πωρόλιθο. Χρονολογοῦνται ὁ πρῶτος στὰ μέσα του 7 αἵ. π.Χ καὶ ὁ δεύτερος στὶς ἀρχὲς τοῦ 5ου αἵ. π.Χ.
Λίγο πρὶν τὰ μέσα τοῦ 4ου αἵ. π.Χ, νέος ναὸς τῆς Ἀθηνᾶς, ἀπὸ ντόπιο γκρίζο ἀσβστόλιθο, οἰκοδομήθηκε στὸ δυτικὸ τμῆμα τοῦ τεμένους.
Στὰ σημαντικὰ οἰκοδομήματα τοῦ ἱεροῦ της Προναίας ἀνήκουν ἐπίσης ἕνας θησαυρὸς δωρικοῦ ρυθμοῦ, ποὺ ἀνεγέρθηκε λίγο μετὰ τὸ 480π.Χ καὶ ὁ Θησαυρὸς τῶν Μασσαλιωτῶν, Ἑλλήνων ἀποίκων της Μασσαλίας μὲ καταγωγὴ ἀπὸ τὴ Φωκαία τῆς Ἰωνίας, ὁ ὁποῖος χρονολογεῖται στὸ 530 π.Χ. Σειρὰ βωμῶν στὸ ἀνατολικὸ ἄκρο τοῦ τεμένους μαρτυροῦν τὴ λατρεία τοῦ Διός, τῆς Ἀθηνᾶς Ἐργάνης, τῆς Ἀθηνᾶς Ζωστηρίας, τῆς Εἰλειθυίας, θεᾶς τοῦ τοκετοῦ καὶ τῆς Ὑγείας. Ἀνατολικά του κλασσικοῦ ναοῦ τῆς Ἀθηνᾶς, ὑψώνεται τὸ πλέον ἐπιβλητικὸ κτίσμα τοῦ ἱεροῦ, ἡ περίφημη Θόλος, ἕνα κυκλικὸ οἰκοδόμημα μὲ ἐξωτερικὴ κιονοστοιχία, σήμερα μερικῶς ἀναστηλωμένο.
Ἡ Θόλος εἶναι, ἴσως, τὸ πιὸ χαρακτηριστικὸ μνημεῖο τῶν Δελφῶν, ποὺ δεσπόζει στὸ ἱερό της Ἀθηνᾶς Προναίας ἀνάμεσα στὸ νεότερο ναὸ τῆς Ἀθηνᾶς καὶ στὸ θησαυρὸ τῶν Μασσαλιωτῶν. Πρόκειται γιὰ ἀριστούργημα τῆς κλασικῆς ἀρχιτεκτονικῆς, τοῦ ὁποίου, ὅμως, ἀγνοοῦμε τὴ χρήση. Ἔχει συσχετισθεῖ μὲ χθόνια λατρεία, ὡστόσο, ὁ περιηγητὴς Παυσανίας, ποὺ εἶδε τὰ ἐρείπιά του τὸ 2ο αἵ. μ.Χ. δὲν τὸ μνημονεύει ὡς ναό. Τὸ ἐντυπωσιακὸ κυκλικὸ κτήριο χρονολογεῖται στὸ 380 π.Χ. Ὅπως μαθαίνουμε ἀπὸ τὸ Βιτρούβιο, ὑπεύθυνος ἀρχιτέκτονας γιὰ τὴν κατασκευὴ τῆς Θόλου ἦταν ὁ Θεόδωρος ἀπὸ τὴ Φώκαια ἢ τὴ Φωκίδα, ὁ ὁποῖος, μάλιστα, εἶχε γράψει καὶ βιβλίο γιὰ τὸν τρόπο οἰκοδόμησής της.
Ἡ Θόλος συνθέτει σχεδὸν ὅλους τους ρυθμοὺς τοῦ κλασικοῦ ἀρχιτεκτονικοῦ σχεδιασμοῦ. Οἱ εἴκοσι κίονες τοῦ ἐξωτερικοῦ περιστυλίου εἶναι δωρικοὶ καὶ ἐπιστέφονται ἀπὸ ζωφόρο μὲ ἀνάγλυφες μετόπες ποὺ κοσμοῦνταν μὲ παραστάσεις ἀπὸ τὴν Ἀμαζονομαχία καὶ τὴν Κενταυρομαχία. Ὁ κυκλικὸς σηκὸς μὲ συμπαγεῖς τοίχους ἐπίσης ἐπιστέφεται ἀπὸ δωρικὴ ζωφόρο μὲ τρίγλυφα καὶ ἀνάγλυφες μετόπες μικρότερου μεγέθους, ἐνῶ στὸ ἐσωτερικό του στέκονταν δέκα ἡμικίονες κορινθιακοῦ ρυθμοῦ.
Ὅλο τὸ κτήριο στηρίζεται σὲ κρηπίδωμα μὲ τρεῖς χαμηλὲς βαθμίδες. Γιὰ τὴν ἀνωδομὴ τοῦ μνημείου χρησιμοποιήθηκε συνδυασμὸς ὑλικῶν, ποὺ εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα τὴν πολυχρωμία: παριανὸ καὶ πεντελικὸ μάρμαρο, καθὼς καὶ σκοῦρος γαλάζιος ἐλευσίνιος ἀσβεστόλιθος γιὰ τὸν τονισμὸ δομικῶν λεπτομερειῶν, στὸν τοιχοβάτη καὶ στὸ δάπεδο.
Ἡ ὀροφὴ ἦταν ἐπίσης μαρμάρινη καὶ ἀπὸ τὴ διακόσμησή της ἔχουν σωθεῖ ὁρισμένα ρομβοειδῆ φατνώματα. Προβληματικὴ εἶναι ἀποκατάσταση τῆς στέγης, ἰδίως μετὰ τὴν ἀποκάλυψη δυὸ σειρῶν ἀπὸ σίμες. Ἡ πιὸ πρόσφατη θεωρία ἀποκαθιστᾶ κωνικὴ στέγη, σὲ σχῆμα κινέζικου καπέλου. Ἡ στέγη ἦταν καὶ αὐτὴ κοσμημένη μὲ ἀκρωτήρια σὲ μορφὴ γυναικῶν, σὲ στάση σχεδὸν χορευτική. Τὰ ἀνάγλυφα, δυστυχῶς, ἀπολαξεύθηκαν ἀπὸ τοὺς Χριστιανοὺς στὰ μεταγενέστερα χρόνια.
Ἡ Θόλος ἀναστηλώθηκε μερικῶς τὸ 1938, ἐνῶ ἀρχιτεκτονικὰ μέλη καί, κυρίως, τὰ σωζόμενα τμήματα ἀπὸ τὸ γλυπτὸ διάκοσμό της ἔχουν συντηρηθεῖ καὶ ἐκτίθενται σήμερα στὸ Ἀρχαιολογικὸ Μουσεῖο Δὲλφων.
Γνώμη σοφὸς μοὶ καὶ χερ’ ἀνδρείαν ἔχοι.
Δύσμορφος εἰην μᾶλλον ἡ καλὸς κακός.
~~~
Νὰ ναὶ σοφὸς στὴ γνώμη καὶ νὰ ἔχει γέρι γενναῖο
Ἄσχημος νὰ εἶμαι κάλλιο παρὰ νὰ μαὶ κακὸς καὶ ὡραῖος.
Εὐριπίδου Χρυσίππω
Οὐκ ἐστὶν οὔτε ζωγράφος μὰ τοὺς θεοὺς
Οὒτ’ἀνδριαντοποιός, ὅστις ἂν πλᾶσαι
Κάλλος τοιοῦτον οἰον ἀλήθει ἔχει.
Οὒτ ΄ἀνδριάντος γὰρ καλῶς πγὰρ καλῶς πεπλασμένου…
Ἂν μὴ τὸν αἰσθησόμενον ἢ τέχνη λάβη.
Δὲν ὑπάρχει μὰ τοὺς θεούς, οὔτε ζωγράφος οὔτε γλύπτης ποὺ νὰ μπορέσει νὰ πλάσει τέτοια ὀμορφιὰ σὰν τὸ κάλλος τῆς ἀλήθειας. Μὰ οὐδὲ στὸν ἀδριάντα ποὺ ἔιναι ὡραῖα πλασμένος… ἂν ἡ τέχνη δὲν βρεῖ τῆς ὀμορφιᾶς τὸ μύστη.
Φιλήμονος Πυρφόρου
Ὡς χαρίεν ἐστ’ ἄνθρωπος ἂν ἄνθρωπος ἤ.
~~~
Πόσο χαριτωμένο πράγμα εἶναι ὁ ἄνθρωπος, ὅταν εἶναι ἄνθρωπος.
Μένανδρος
"Κἀνταῦθα, ὦ ξένε, τὸ νικᾶν αὐτὸν αὑτὸν πασῶν νικῶν πρώτη τε καὶ ἀρίστη, τὸ δὲ ἡττᾶσθαι αὐτὸν ὑφ᾽ ἑαυτοῦ πάντων αἴσχιστόν τε ἅμα καὶ κάκιστον."
~~~
Ἡ πρώτη καὶ μεγαλύτερη νίκη ἀπὸ ὅλες γιὰ κάθε ἄνθρωπο εἶναι ἐκείνη ποὺ μπορεῖ νὰ πετύχει πάνω στὸν ἑαυτό του. Ἀντίθετα, πολὺ χειρότερο καὶ ταπεινωτικὸ εἶναι νὰ νικιέται κανεὶς ἀπὸ τὸν ἴδιο του τὸν ἑαυτό.
Πλάτων «Νόμοι, 626.e. 2 – 5»
Ἀρετῆς βέβαιαι δ’εἰσιν αἳ κτήσεις μόναι.
~~~
Μόνο τῆς
ἀρετῆς οἱ κατακτήσεις ἔχουν
σιγουριά.
Σοφοκλέους Ἐριφύλης
Τῆς
δ’ἀρετῆς ἱδρώτα θεοὶ
προπάροιθεν ἔθηκαν ἀθανάτοι.
Μακρὸς
δὲ καὶ ὄρθιος οἰμος
ἐπ’αὐτήν,
Καὶ
τρηχὺς τὸ πρῶτον.
Ἔπην
δ’εἰς ἄκρον ἴκηται,
ρηΪδίη δ’ἤπειτα
πέλει, χαλεπὴ περ ὲοὖσα.
Μπροστὰ
στὴν ἀρετή, τὸν ἱδρώτα οἱ
ἀθάνατοι θεοί μας ἔβαλαν. Μακρὺς καὶ ἀπότομος
ὁ δρόμος ποὺ ὁδηγεῖ
σ’αὐτή. Δύσκολος στὴν ἀρχή του,
μὰ
ὅταν στὴν ἄκρη φθάσεις πιά,
εὔκολος
γίνεται ὁ δύσβατος
δρόμος.
Ἡσιόδου
(op.287)
Φύση, ... η μόνη πιστή σὲ κάθε δέηση, σὲ κάθε τελετουργικό.
Κάτω ἀπὸ τὴ σκιὰ μίας ἐλιᾶς μας ἐπισκέπτονται συλλογισμοὶ γιὰ τὸ κατὰ πόσο οἱ ἐπιλογὲς στὴ ζωή μας εἶναι ὀρθὲς – κάτι ποὺ εἶχε δικαιοδοσία ἡ θεὰ Ἀθηνᾶ - καὶ μὲ τὴν εὐκαιρία ἂς θυμηθοῦμε ὅτι ή ἐλαία ἔγινε ἱερὸ δέντρο ὄταν η θεὰ αγωνισθηκε μὲ τον Ποσειδώνα για τὴν διεκδίκηση τῆς πόλης τοῦ Κέκροπα , τὴν μετονομαζόμενη Ἀθήνα.
Ὑπάρχει ὀρθότητα καὶ σωστὴ κρίση στὶς πράξεις μας ,ἤ μας πνίγουν τὰ Ποσειδώνια κύματα τῶν συναισθημάτων;
Ἀποχαιρετοῦμε προσωρινὰ τὸν χῶρο γιὰ νὰ ξεδιψάσουμε σὲ μία παραφυάδα τῆς Κρήνης Κασταλίας
Καὶ νὰ ξεγελάσουμε τὴν πείνα μας μὲ τὰ ζουμερὰ καὶ ἄκρως γευστικὰ μοῦρα.Ὕστερα ἀπὸ τόση εὐφορία αὐτὰ τὰ ταπεινὰ μοῦρα εἶναι πραγματκὸ νέκταρ.
Θα θέλαμε να υπερευχαριστήσουμε τη διεύθυνση του ξενοδοχείου Λέφας για την ζεστή φιλοξενία και προθυμία που απλόχερα μας προσέφεραν.
Ἐπίσης τὴν καθηγήτρια κυρία Γιόλα Ἀργυροπούλου-Παπαδοπούλου γιὰ τὴν ὑπέροχη ἐργασία της.
Ἀκολουθῆστε τοὺς ἀρχαιολογικοὺς περιπάτους μας μὲ ἐνα Like στο Facebook ὴ ἀφῆστε ἕνα σχόλιο παρακάτω.Ἡ γνώμη σας μετράει.
Ναὸς τοῦ Ἀπόλλωνος ἐδῶ.
- Περισσότεροι ἀρχαιολογικοὶ περίπατοι μας ἐδῶ.
- Συμβουλές για τις επισκέψεις σας στους αρχαιολογικούς χώρους εδώ.
- Αξιόλογες προτάσεις για αρχαιoλογικά μνημεία στην εξαιρετική εργασία του Γεώργιου Αθανασόπουλου www.ancientgreece.gr
Πηγές κειμένου
http://odysseus.culture.gr/ Δρ. Έ. Παρτίδα, αρχαιολόγος
Palmografos.com - Δ Ε Λ Φ Ο Ι, ο "ομφαλός της Γης" - Της Γιόλας Αργυροπούλου-Παπαδοπούλου*
Σηκώνουμε τὸ κεφάλι ψηλὰ …
Ἀντικρύζοντας τὴν ἑπόμενή μας στάση τὸ Ἱερὸ τοῦ Ἀπόλλωνα...
Θα θέλαμε να υπερευχαριστήσουμε τη διεύθυνση του ξενοδοχείου Λέφας για την ζεστή φιλοξενία και προθυμία που απλόχερα μας προσέφεραν.
Ἐπίσης τὴν καθηγήτρια κυρία Γιόλα Ἀργυροπούλου-Παπαδοπούλου γιὰ τὴν ὑπέροχη ἐργασία της.
Ἀκολουθῆστε τοὺς ἀρχαιολογικοὺς περιπάτους μας μὲ ἐνα Like στο Facebook ὴ ἀφῆστε ἕνα σχόλιο παρακάτω.Ἡ γνώμη σας μετράει.
Ναὸς τοῦ Ἀπόλλωνος ἐδῶ.
Ἀρχαιολογικὸ μουσεῖο Δελφῶν
ἐδῶ.
- Συμβουλές για τις επισκέψεις σας στους αρχαιολογικούς χώρους εδώ.
- Αξιόλογες προτάσεις για αρχαιoλογικά μνημεία στην εξαιρετική εργασία του Γεώργιου Αθανασόπουλου www.ancientgreece.gr
Πηγές κειμένου
http://odysseus.culture.gr/ Δρ. Έ. Παρτίδα, αρχαιολόγος
Palmografos.com - Δ Ε Λ Φ Ο Ι, ο "ομφαλός της Γης" - Της Γιόλας Αργυροπούλου-Παπαδοπούλου*
[*] -Explorer -Αρχαιολογικοί Οδηγοί - Δελφοί
